Dominika Kunachowicz, Monika Birska, Karolina Kłosowska, Martyna Kotarba, Katarzyna Karłowicz-Bodalska

Postępy w rozwoju terapii ukierunkowanych na czynniki molekularne w nowotworach piersi
2024-07-25

Skuteczne leczenie chorób nowotworowych nadal pozostaje ogromnym wyzwaniem dla współczesnej medycyny, szczególnie w obliczu wciąż wzrastającej zapadalności. U kobiet, najczęściej występującym i najbardziej śmiertelnym nowotworem złośliwym jest rak piersi (ang. breast cancer, BC). Nowotwory piersi są zróżnicowane pod względem przebiegu i odpowiedzi na leczenie, a ich heterogenność sprzyja rozwojowi lekooporności i tworzeniu przerzutów. Co więcej, niska specyficzność leków stosowanych w aktualnych schematach terapeutycznych powoduje działania niepożądane, znacząco obniżając jakość życia pacjentek. Dlatego, aby efektywnie leczyć BC, należy opracować nowe strategie terapeutyczne o korzystniejszym profilu bezpieczeństwa i wyższej selektywności.

Podczas nowotworzenia, w szybko dzielących się nieprawidłowych komórkach, modyfikacji ulegają ścieżki przekazu sygnału, regulujące przebieg cyklu komórkowego, wzrost i proliferację. Komórki nowotworowe syntetyzują określone czynniki molekularne, m.in. receptory, białka sygnałowe, czynniki transkrypcyjne, zaangażowane w progresję guza, podczas gdy w komórkach prawidłowych występują one mniej licznie lub nie są aktywne. Dlatego, czynniki te mogłyby służyć jako biologiczne punkty uchwytu dla nowoczesnych terapii różnych postaci BC. Takie terapie celowane, hamujące wzrost nowotworu poprzez zaburzanie funkcji specyficznych biocząsteczek odpowiedzialnych za jego progresję, są podstawą nowoczesnych strategii leczenia. Wśród korzyści, które niesie ich stosowanie, można wymienić wzrost skuteczności terapii z jednoczesnym zmniejszeniem jej inwazyjności. Podkreśla to pilną potrzebę poszukiwania nowych punktów uchwytu działania leków, realizowaną w ramach licznych badań.

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie i usystematyzowanie aktualnego stanu wiedzy na temat czynników molekularnych jako punktów uchwytu nowoczesnych terapii BC. Aby przeanalizować to zagadnienie, dokonano przeglądu artykułów naukowych z baz danych Medline oraz Google Scholar obejmujących lata 2013–2024. Kwerendę bibliograficzną przeprowadzono w okresie listopad 2023 r.– luty 2024 r., za pomocą następujących słów kluczowych: „nowotwór piersi” (ang. breast cancer), „cele molekularne” (ang. molecular targets), „leczenie nowotworów piersi” (ang. breast cancer treatment), „terapie celowane” (ang. targeted therapies), „inhibitory sygnalizacji” (ang. signaling inhibitors), „fibroblasty związane z nowotworami” (ang. cancer associated fibroblasts), „niekodujące RNA” (ang. non-coding RNA). Opisana metodyka pozwoliła na odnalezienie aktualnych, wiarygodnych informacji w postaci ponad 300 artykułów oryginalnych oraz przeglądowych, spośród których do przygotowania pracy wybrano 60.

Przytoczone w pracy wyniki badań przedklinicznych i klinicznych wskazują, że hamowanie białek i ścieżek sygnalizacyjnych stymulujących wzrost komórek nowotworowych jest słuszną strategią, otwierającą perspektywy doskonalenia terapii przeciwnowotworowych – w tym leczenia agresywnych postaci BC. Na ich podstawie przewiduje się, że wprowadzenie do użytku klinicznego nowych leków, ukierunkowanych na konkretne biocząsteczki, zwiększy skuteczność i selektywność leczenia BC. Publikacja poszerza obecną wiedzę na temat stanu postępów w opracowywaniu nowoczesnych terapii celowanych pod kątem zastosowania w nowotworach piersi i stanowi zestawienie aktualnej literatury przedmiotu w języku polskim.

Słowa kluczowe: nowotwory piersi, terapie celowane, cele molekularne, markery nowotworowe, niekodujące RNA.

© Farm Pol, 2024, 80(3): 189–204

Recent progress in the development of therapies targeting molecular factors in breast cancer

Efficient treatment of cancerous diseases still remains a challenge for the modern medicine, especially in the light of constant rise in the incidence of cancers. The most common malignancy in women, with one of the highest mortality rate, is breast cancer (BC). Breast cancers are characterized by a distinct course and different responses to treatment, what is more, their heterogeneity promotes development of drug resistance and formation of metastases. Together with the low specificity of medications currently used against cancer cells, which cause numerous side effects, all these factors significantly reduce patients’ quality of life. Therefore, to effectively treat BC, new therapeutic strategies with a more favorable safety profile and higher selectivity should be developed.

In rapidly dividing tumorigenic cells, numerous signal transduction pathways that regulate the cell cycle, cell growth and proliferation are modified. Cancer cells overexpress specific factors – e.g., receptors, signaling proteins, transcription factors – involved in tumor progression, which in normal cells are less abundant or inactive. Therefore, these factors could serve as molecular targets for modern therapies of various breast cancer types and stages. Such targeted therapies, which inhibit tumor growth by disrupting the functionality of specific biomolecules responsible for its progression, are at the core of modern treatment strategies. Advantages of targeted therapies include their increased efficacy with a concurrent reduction of their aggressiveness, which is particularly important in advanced or metastatic breast cancers. It emphasizes the urgent need to search for new drug targets, as conducted in numerous research studies.

The aim of the study is to present the current state of knowledge concerning molecular factors indicated as targets of modern BC therapeutic strategies. Therefore, to analyze this topic, a literature review of publications indexed in the Medline and Web of Science databases covering the years 2013–2024 was performed. The search of relevant articles was performed between November 2023 and February 2024, with the use of the following keywords: “breast cancer”, “molecular targets”, “breast cancer treatment”, “targeted therapies”, “signaling inhibitors”, “cancer associated fibroblasts”, and “non-coding RNA”. This methodology allowed for finding up-to-date, reliable information in original and review articles. Afterwards, the publication was divided into chapters, which were assigned to individual authors.

The results of preclinical and clinical studies presented in this manuscript indicate that inhibiting proteins and signaling pathways that stimulate the growth and division of cancer cells is an appropriate strategy, opening prospects for improving anticancer therapies, including the treatment of aggressive forms of BC. Based on the research reports, it is predicted that the introduction of new drugs targeting specific biomolecules into clinical use will increase the effectiveness and selectivity of BC treatment. This publication expands the current knowledge on the state of progress in the development of modern targeted therapies for use in breast cancer and is an important compilation of the current literature on the subject in Polish.

Keywords: breast cancer, targeted therapy, molecular targets, cancer cell markers, non-coding RNA.

© Farm Pol, 2024, 80(3): 189–204