Paweł Radkowski, Bartosz Kędziora, Adrian Borkowski, Aleksandra Kłosińska, Julia Młyńska

Propofol – miecz obosieczny anestezjologii i intensywnej terapii
2024-07-25

Przedmiot badań. Propofol jest najczęstszym dożylnym, hipnotycznym lekiem stosowanym w praktyce anestezjologicznej i intensywnej terapii. Charakterystyczny wygląd zawdzięcza stabilizatorom, takim jak lecytyna, olej sojowy i glicerol. Za biotransformację propofolu odpowiada głównie wątroba, a eliminacja leku zachodzi z udziałem nerek. Farmakokinetyka propofolu zależy od masy ciała pacjenta, chorób współistniejących, a także płci, wieku oraz przyjmowanych leków.

Cel badań. Zebranie i usystematyzowanie wiedzy na temat propofolu, zalet oraz potencjalnych zagrożeń związanych z jego użytkowaniem, jak również omówienie najnowszych osiągnięć i innowacyjnych kierunków badań prowadzanych nad tym lekiem.

Materiały i metody. Przeglądu piśmiennictwa dokonano przeszukując naukowe bazy danych: PubMed i Google Scholar. Wyszukiwanie odpowiednich artykułów na temat propofolu przeprowadzono przy użyciu kombinacji słów kluczowych: „propofol”, „znieczulenie”, „anestezjologia”, „intensywna terapia”, „zespół propofolowy", „działania niepożądane”, „interakcje lekowe”, „ciąża” oraz „nowotwory”.

Wyniki. Szersza dyskusja na temat propofolu obejmuje jego charakterystyczne właściwości oraz mniej znane aspekty, takie jak działanie przeciwwymiotne czy przeciwdrgawkowe. Jednakże istnieją również pewne ograniczenia i potencjalne niebezpieczeństwa związane z jego stosowaniem, w tym ryzyko groźnego zespołu propofolowego. Dodatkowo konieczne jest uwzględnienie aspektów takich jak bilans tłuszczów oraz ryzyko rozwoju bakterii na substancjach zawartych w ampułkach z lekiem. Wyniki najnowszych badań wskazują również na potencjalne korzyści związane z zastosowaniem propofolu w innych dziedzinach medycyny; wpływa on na ograniczenie rozwoju komórek raka żołądka, raka pęcherza moczowego oraz kostniakomięsaka.

Wnioski. Praca koncentruje się na opisaniu działania leku stosowanego głównie przez specjalistów anestezjologii i intensywnej terapii. Lekarze innych specjalności oraz farmaceuci mogą napotkać propofol w różnych kontekstach, takich jak znieczulenie do badań endoskopowych, jego efekt przeciwdrgawkowy czy późne działania niepożądane. Przegląd literatury przedstawia charakterystykę propofolu, jego wskazania, działania niepożądane, interakcje oraz kierunki nowych badań. Autorzy podkreślają również znaczenie odpowiedniego przechowywania i zarządzania lekiem.

Słowa kluczowe: propofol, zespół propofolowy, oddziały intensywnej terapii, leki nasenne i uspokajające, leki przeciwwymiotne.

© Farm Pol, 2024, 80(3): 205–215

Propofol as a double-edged sword

Background. Propofol is the most commonly used intravenous hypnotic drug in anesthesiology and intensive care practice. Its characteristic appearance is due to stabilizers such as lecithin, soybean oil, and glycerol. Propofol undergoes biotransformation primarily in the liver, with renal clearance facilitating drug elimination. The pharmacokinetics of propofol depend on factors such as the patient’s body mass, comorbidities, sex, age, and concomitant medications.

Aim of the study. The aim of this study is to gather and systematize knowledge on propofol, highlighting its advantages and potential risks, and to discuss the latest advancements and innovative research directions concerning this drug.

Materials and methods. A literature review was conducted using the PubMed and Google Scholar databases. Relevant articles on propofol were identified through a combination of keywords: “propofol”, “anesthesia”, “anesthesiology”, “intensive care”, “propofol infusion syndrome”, “adverse effects”, “drug interactions”, “pregnancy”, and “cancer”.

Results. The broader discussion on propofol encompasses its characteristic properties and lesser-known aspects, such as antiemetic and anticonvulsant effects. However, there are limitations and potential risks associated with its use, including the risk of propofol infusion syndrome. Additionally, considerations such as lipid balance and the risk of bacterial growth in drug ampoules must be addressed. The latest research indicates potential benefits of propofol in other medical fields, such as its impact on limiting the growth of gastric cancer cells, bladder cancer, and osteosarcoma.

Conclusions. This study focuses on medications primarily used by specialists in anesthesiology and intensive care. However, physicians from other specialties and pharmacists may encounter propofol in various contexts, such as anesthesia for endoscopic procedures, its anticonvulsant effects, or delayed adverse reactions. This literature review presents the characteristics of propofol, its indications, side effects, interactions, and new research directions. Additionally, the study underscores the importance of proper drug storage and management.

Keywords: Propofol, Propofol Infusion Syndrome, Intensive Care Units, Hypnotics and Sedatives, Antiemetics.

© Farm Pol, 2024, 80(3): 205–215