Sara Janowska, Monika Wujec

Owoce borówek jako cenne źródło polifenoli o właściwościach prozdrowotnych
2023-11-20

Przedmiot badań. Vaccinium uliginosum L. (borówka bagienna) oraz Vaccinium myrtillus L. (borówka czarna) to gatunki z rodzaju Vaccinium należącego do rodziny Ericaceae. Owoce tych roślin charakteryzują się wysoką zawartością aktywnych biologicznie polifenoli, a w szczególności antocyjanów. Wspomniane związki chemiczne są odpowiedzialne za potencjał terapeutyczny jagód oraz ich czerwono-fioletowo-niebieskie zabarwienie. Antocyjany pochodzące z borówek w badaniach wykazują silne właściwości przeciwutleniające, jak również potencjał biologiczny, który może zostać wykorzystany w profilaktyce nowotworów oraz chorób cywilizacyjnych. Istnieją również prace wskazujące na aktywność przeciwbakteryjną polifenoli znajdujących się w jagodach. Jagody borówki czarnej służą do produkcji powszechnie dostępnych na terenie Europy dżemów i soków. Przetwory te mogą stanowić cenne źródło polifenoli. Należy jednak zaznaczyć, że sposób hodowli borówki oraz przetwarzania jagód wpływa na ostateczną zawartość substancji czynnych w produkcie.

Cel badań. Usystematyzowanie obecnie dostępnej wiedzy dotyczącej polifenoli znajdujących się w owocach V. uliginosum i V. myrtillus.

Metody. W przygotowaniu przeglądu literatury do niniejszej pracy wykorzystana została wyszukiwarka PubMed, korzystająca z bazy danych MEDLINE. W artykule uwzględnione zostały artykuły z ostatnich 20 lat.

Wyniki. W niniejszej pracy dokonano przeglądu najnowszej literatury dotyczącej badań zawartości i identyfikacji antocyjanów, flawonoli, flawanoli i kwasów fenolowych w borówce czarnej oraz borówce bagiennej. Opisano również prace dotyczące aktywności biologicznej polifenoli obecnych w V. uliginosum i V. myrtillus wykazanej w testach w warunkach in vivo i in vitro. Polifenole pochodzące z jagód rodzaju Vaccinium mogą również stanowić aktywny składnik suplementów diety mających za zadanie wspierać prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku oraz naczyń krwionośnych. Badania kliniczne potwierdzają korzyści płynące ze stosowania suplementacji V. uliginosum i V. myrtillus, przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowej diety.

Wnioski. Ze względu na swoje walory terapeutyczne oraz bogaty skład fitochemiczny ekstrakty i przetwory z owoców borówek stanowią potencjalny składnik żywności funkcjonalnej. Takie preparaty mogłyby być adresowane dla pacjentów z grupy ryzyka chorób metabolicznych (cukrzyca) oraz nowotworowych.

Słowa kluczowe: antocyjany, polifenole, związki bioaktywne, suplement diety, borówka.

© Farm Pol, 2023, 79(7): 403–412

Bilberries as valuable sources of polyphenols with health-promoting properties

Subject of research. Vaccinium uliginosum L. (swamp blueberry) and Vaccinium myrtillus L. (black blueberry) are species of the Vaccinium genus belonging to the Ericaceae family. The fruits of these plants are characterized by a high content of biologically active polyphenols, in particular anthocyanins. These chemical compounds are responsible for the therapeutic potential of the berries and their red-purple-blue coloration. Anthocyanins from blueberries have been shown in studies to have strong antioxidant properties as well as biological potential that can be used in the prevention of cancer and lifestyle diseases. There are also studies indicating the antibacterial activity of polyphenols found in berries. Bilberry berries are used to produce jams and juices commonly available in Europe. These products may constitute a valuable source of polyphenols. However, it should be noted that the method of blueberry breeding and processing affects the final content of active substances in the product.

Research goal. Systematizing the currently available knowledge regarding polyphenols found in the fruits of V. uliginosum and V. myrtillus.

Methods. In preparation of the literature review for this work, the PubMed search engine using the MEDLINE database was used. The article includes articles from the last 20 years.

Results. This study reviews the latest literature on the content and identification of anthocyanins, flavonols, flavanols and phenolic acids in black bilberry and bog bilberry. Works on the biological activity of polyphenols present in V. uliginosum and V. myrtillus, demonstrated in in vivo and in vitro tests, are also described. Polyphenols derived from berries of the Vaccinium genus may also be an active ingredient in dietary supplements designed to support the proper functioning of the eyes and blood vessels. Clinical studies confirm the benefits of using V. uliginosum and V. myrtillus supplementation while maintaining a proper diet.

Conclusions. Due to their therapeutic values and rich phytochemical composition, blueberry fruit extracts and products are a potential ingredient of functional food. Such preparations could be targeted at patients at risk of metabolic (diabetes) and cancer diseases.

Keywords: polyphenols, anthocyanins, bilberry, bioactive compounds, dietary supplement.

© Farm Pol, 2023, 79(7): 403–412