Anna Wesołowska, Wojciech Paciorek, Łukasz Hońdo, Sylwia Kozłowska, Dorota Sobczyk, Anna Partyka, Magdalena Jastrzębska-Więsek, Agnieszka Cios
Monitorowanie stężenia takrolimusu po przeszczepie nerki lub serca – znaczenie parametrów zmienności wewnątrzosobniczej
2022-10-27
Przedmiot badań. Właściwie prowadzona immunosupresja w terapii potransplantacyjnej jest warunkiem niezbędnym do zminimalizowania ryzyka odrzucenia narządu.
Cel badań. Analiza stężeń minimalnych (Cssmin) takrolimusu (TAC) w stanie stacjonarnym, w pierwszym miesiącu po przeszczepie serca lub nerki. Wyliczono współczynnik zmienności wewnątrzosobniczej (CV), poszukiwano korelacji z parametrami biochemicznymi oraz przedstawiono zalecenia/aktualne wytyczne optymalizacji dawkowania TAC na podstawie baz medycznych opartych na faktach (EBM).
Materiał i metody. Do retrospektywnej analizy wybrano 24 pacjentów w wieku 24-79 lat (średnia 47,1 ± 13,9 lat); 12 po przeszczepie serca i 12 po przeszczepie nerki. Dawkowanie TAC było jednakowe w grupach pacjentów oraz nie ulegało zmianie w trakcie analizy (pierwszy miesiąc); w przypadku biorców serca wynosiło 2 mg/dobę oraz 1 mg/dobę u biorców nerki. Pomiar Cssmin TAC w pełnej krwi (stan stacjonarny) wykonano czterokrotnie u wszystkich pacjentów; pierwszy w 15 dobie leczenia, drugi w 16-18, trzeci w 17-19, czwarty w 18-21. Do analizy stężenia TAC zastosowano test immunologiczny QMSÒ Tacrolimus stosując automatyczny analizator biochemiczny Indiko Plus.
Wyniki. Mediana wartości Cssmin TAC wynosiła 6,9-15,6 ng/mL po przeszczepie serca oraz 8,7-16,0 ng/mL po przeszczepie nerki. Zakres CV pacjentów po przeszczepie serca był 4-60%, natomiast po przeszczepie nerki 8-40%. CV > 30% (wyższe prawdopodobieństwo ryzyka ostrego odrzucenia) po przeszczepie serca dotyczył 25% pacjentów, po przeszczepie nerki 15%.
Analiza przeżycia narządu u biorców serca i nerki wykazała odpowiednio 83% i 100% po średnio 2,7 ± 0,5 i 3,25 ± 2,5 latach od transplantacji. Nie wykazano istotnych korelacji (p > 0,05) pomiędzy CV a wybranymi parametrami biochemicznymi.
Wnioski. CV > 30% może wskazywać na dużą zmienność w farmakokinetyce TAC, a tym samym konieczność optymalizacji dawkowania/parametrów fizjologicznych wpływających na wartość stężenia. Konieczna wydaje się poprawa personalizacji terapii immunosupresyjnej z TAC, uwzględniająca indywidualne parametry zmienności zewnątrz- i wewnątrzosobniczej w celu uzyskania lepszych efektów oraz uniknięcia ostrego/przewlekłego odrzucenia, przyśpieszonej w czasie utraty przeszczepu i/lub występowania dodatkowych działań niepożądanych TAC.
Słowa kluczowe: takrolimus, przeszczep nerki, przeszczep serca, wewnątrzosobniczy współczynnik zmienności.
© Farm Pol, 2022, 78 (8): 415–429
Monitoring of tacrolimus concentration after kidney or heart transplantation - the importance of intra-subject variability parameters
Background. Properly managed immunosuppression in post-transplant therapy is a necessary for minimizing the risk of organ rejection.
Aim of the study. Steady-state tacrolimus (TAC) trough concentration (Cssmin) analysis in the first month following heart or kidney transplantation. The intra-individual coefficient of variation (CV) was calculated, correlations with biochemical parameters were searched and recommendations/current guidelines for optimizing TAC dosing based on evidence-based medical databases (EBM) were presented.
Material and methods. 24 patients aged 24-79 years (mean 47,1 ± 13,9 years) were selected for retrospective analysis; 12 after heart transplant and 12 after kidney transplant. TAC dosing was the same in the patient groups and did not change during the analysis (first month); in heart recipients it was 2 mg/day and 1 mg/day in kidney recipients. Whole blood Cssmin TAC (steady state) was measured four times in all patients; the first in the 15th day of treatment, the second in 16-18, the third in 17-19, the fourth in 18-21. The QMSÒ Tacrolimus immunoassay was used to analyze TAC concentration using the Indiko Plus automated chemistry analyzer.
Results. The median Cssmin TAC value was 6,9-15,6 ng/mL after heart transplant and 8,7-16,0 ng/mL after kidney transplant. The CV range of patients after heart transplantation was 4-60%, while after kidney transplantation it was 8-40%. CV > 30% (a higher risk of acute rejection) after heart transplant concerned 25% of patients and 15% after kidney transplant.
The analysis of organ survival in heart and kidney recipients showed 83% and 100%, respectively, at an average of 2,7 ± 0,5 and 3,25 ± 2,5 years after transplantation. There were no significant correlations (p > 0,05) between CV and selected biochemical parameters.
Conclusion. CV > 30% may indicate a large variability in the pharmacokinetics of TAC and thus, the need to optimize the dosage/physiological parameters affecting its concentration values. It seems necessary to improve the personalization of immunosuppressive therapy with TAC, taking into account individual parameters of extra- and intra-individual variability, in order to obtain better therapeutic results and avoid acute/chronic rejection, accelerated in time of organ transplant loss and/or the occurrence of additional side effects of TAC.
Keywords: tacrolimus, kidney transplantation, heart transplantation, intra-individual coefficient of variation.
© Farm Pol, 2022, 78 (8): 415–429