Radosław Jerzy Balwierz, Aleksandra Niedźwiecka, Paweł Biernat, Agata Jasińska-Balwierz, Natalia Schäfer, Marcin Osowski, Urszula Skotnicka-Graca
Znaczenie i rola witaminy D w praktyce farmaceutycznej
2022-04-15
Pierwsze doniesienia o witaminie D pojawiły się w pierwszej połowie XX w. Jej odkrycie wywarło istotny wpływ na prewencję i leczenie krzywicy, a także umożliwiło poznanie i udokumentowanie roli w regulacji równowagi gospodarki wapniowo-fosforanowej. Dalsze doniesienia sugerują również inne istotne dla zdrowia właściwości witaminy D, w tym wpływ na układ mięśniowy, nerwowy, immunologiczny, krążenia, gospodarkę węglowodanową, otyłość, ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, a także (istotne dziś) zagadnienie wpływu na przebieg i zapadalność na COVID-19. Wyróżniono sześć form witaminy D różniących się strukturą łańcuchów bocznych. Do grupy witaminy D zaliczamy: cholekalcyferol (witamina D3) pochodzenia zwierzęcego lub występujący w grzybach ergokalcyferol (witamina D2). Niedobór witaminy D prowadzi do krzywicy, osteomalacji oraz osteoporozy. Suplementacja witaminą D umożliwia między innymi odwrócenie atrofii mięśniowej, bowiem ekspresja genu kodującego VDR maleje z wiekiem. Niewystarczająca synteza witaminy D lub jej niska podaż z dietą może wpływać na rozwój zaburzeń kognitywnych. Zaobserwowano pozytywny wpływ witaminy w leczeniu łuszczycy oraz w chorobach obturacyjnych (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc). Szczególną grupą ryzyka z niedoborem witaminy D stanowią osoby otyłe, które według zaleceń wymagają zwiększonej dawki witaminy D w porównaniu z osobami o prawidłowej masie ciała. Suplementacja powinna być prowadzona z równoczesną kontrolą stężenia metabolitu 25(OH)D3 we krwi. W suplementacji i leczeniu deficytów witaminy D w Polsce i Europie stosowany jest głównie cholekalcyferol (D3), na rynku amerykańskim popularny jest także ergokalcyferol (D2). Praca ma na celu przybliżenie roli i znaczenia witaminy D w praktyce farmaceutycznej. Wysoka popularność preparatów zawierających w składzie witaminę D bowiem nie idzie w parze ze stanem wiedzy pacjentów i personelu medycznego, dlatego, oprócz roli i funkcji, artykuł traktuje także o problemie niedoboru witaminy D (i jego przyczynach), zaleceniach suplementacji, a także omawia zagadnienia toksykologiczne.
Słowa kluczowe: witamina D, 25(OH)D3, suplementy, cholekalcyferol.
© Farm Pol, 2022, 78 (2): 81–92
Importance and role of vitamin D in pharmaceutical practise
The first scientific approach to vitamin D was made in the first half of the 20th century. The discovery had an important impact on the prevention and treatment of rickets, as well as enabling the knowledge and documentation of its role in regulating the balance of calcium-phosphate metabolism. Further reports have also suggested other health-relevant properties of vitamin D, including effects on: muscular, nervous, immune, cardiovascular, carbohydrate metabolism, obesity, cancer risk, and (relevant today) the issue of effects on the course and incidence of COVID-19. Six forms of vitamin D differing in the structure of the side chains was identified. The vitamin D group includes: cholecalciferol (vitamin D3) of animal origin or occurring in fungi ergocalciferol (vitamin D2). Vitamin D deficiency leads to rickets, osteomalacia and osteoporosis. Vitamin D supplementation allows, among other things, to reverse muscular atrophy, due to the fact that expression of the gene encoding VDR decreases with age. Insufficient synthesis of vitamin D or its low supply from diet can influence the development of cognitive disorders. A positive effect of the vitamin has been observed in the treatment of psoriasis and in obstructive diseases (asthma, chronic obstructive pulmonary disease). A special risk group for vitamin D deficiency are obese people who, according to recommendations, require an increased dose of vitamin D relative to the dose recommended for people with normal body weight. Supplementation should be conducted with simultaneous control of 25(OH)D3 metabolite concentration in blood. In supplementation and treatment of vitamin D deficiency in Poland and Europe mainly cholecalciferol (D3) is used, on American market also ergocalciferol (D2) is popular. The aim of this manuscript is to introduce the role and importance of vitamin D in pharmaceutical practice. High popularity of preparations containing vitamin D does not go hand in hand with the state of knowledge of patients and medical personnel, therefore, in addition to the role and function, the article also focuses on the problem of vitamin D deficiency (and its causes), recommendations of supplementation, and discusses toxicological issues.
Keywords: vitamin D, 25(OH)D3, cholecalciferol, supplements.
© Farm Pol, 2022, 78 (2): 81–92