Łukasz Dobrek

Gut microbiota modulation in the chronic kidney disease management
2022-03-25

Przewlekła choroba nerek (PChN) jest ogólnoustrojowym zespołem chorobowym rozwijającym się w następstwie postępującego i nieodwracalnego niszczenia struktury nerek, co prowadzi do upośledzenia homeostatycznych funkcji wydalniczych, metabolicznych i regulacyjnych nerek. Finalną konsekwencją jest schyłkowa niewydolność tego narządu, bezwzględnie wymagająca leczenia nerkozastępczego. Głównymi czynnikami etiologicznymi PChN są: nefropatia cukrzycowa, nefropatia nadciśnieniowa, kłębuszkowe zapalenie nerek, cewkowo-śródmiąższowe zapalenia nerek, wielotorbielowatość nerek. Rzadsze przyczyny obejmują: nefropatię zaporową, kolagenozy, sarkoidozę lub skrobiawicę. Patogeneza PChN jest związana z postępującą utratą nefronów, z hiperfiltracją i ciśnieniowym przeciążeniem pozostałych, co przyspiesza ich dekompensację. Dochodzi do ustrojowej retencji toksyn mocznicowych i zatrzymania sodu i wody. Istotną rolę w patogenezie PChN odgrywa również przewlekły stan zapalny („zapalenie niskiego stopnia”) i nasilony stres oksydacyjny, które są konsekwencją zaburzonej interakcji między dysfunkcjonalnymi nerkami a mikrobiotą przewodu pokarmowego (zaburzenie „osi nerki-jelita”). Zmniejszenie przesączania kłębuszkowego, retencja toksyn mocznicowych, zaburzenia regulacji kwasowo-zasadowej powodują ilościowe i jakościowe zmiany w składzie mikrobioty jelitowej, prowadząc do stanu dysbiozy i wzrostu przepuszczalności bariery jelitowej. Stan ten zwrotnie wiedzie do wzrostu we krwi bakterii i ich toksycznych metabolitów, co podtrzymuje przewlekły stan zapalny i stres oksydacyjny, potęgujący uszkodzenie nerek. Zaburzona czynność osi nerki-jelito w przebiegu PChN może być modulowana poprzez stosowanie preparatów modyfikujących skład mikrobioty jelitowej i przywracających stan eubiozy – prebiotyków, probiotyków oraz symbiotyków. Praca krótko omawia badania eksperymentalne i kliniczne oceniające wpływ tego typu preparatów na przebieg PChN. Zachęcające wstępne wyniki sugerują, że w przyszłości suplementacja preparatami modulującymi mikrobiotę jelitową może być istotną opcją terapeutyczną PChN, lecz wymagane są kolejne duże badania kliniczne potwierdzające wstępne wnioskowanie w tym zakresie.

Słowa kluczowe: probiotyki, przewlekła choroba nerek, prebiotyki, mikrobiota jelitowa, oś nerki-jelito, symbiotyki.

© Farm Pol, 2022, 78 (1): 10–18

Gut microbiota modulation in the chronic kidney disease management

Chronic kidney disease (CKD) is a systemic disease that develops as a consequence of progressive and irreversible damage to the structure of the kidneys, which leads to impairment of the homeostatic excretory, metabolic and regulatory functions of the kidneys. The final consequence is end-stage kidney failure which requires renal replacement therapy. The main etiological factors of CKD are: diabetes, arterial hypertension, glomerulonephritis, tubulointerstitial nephritis, and polycystic kidney disease. Less common causes include: obstructive nephropathy, connective tissue diseases, sarcoidosis, or amyloidosis. The pathogenesis of CKD is related to the progressive loss of nephrons, with hyperfiltration and pressure overloading of the remaining ones, which accelerates their decompensation. As a consequence, a systemic retention of uremic toxins and retention of sodium and water develop. Low-grade inflammation and increased oxidative stress resulting from disturbed interaction between dysfunctional kidneys and the gastrointestinal microbiota (“kidney-gut axis”) also play an important role in CKD pathogenesis. The reduction of glomerular filtration rate, retention of uremic toxins, disturbances in acid-base regulation cause quantitative and qualitative changes in the composition of the gut microbiota, leading to a state of dysbiosis and an increase in the permeability of the intestinal barrier. This condition results in bacteremia and increase of the bacteria-derived toxins in the blood, that maintain the systemic low-grade inflammation and oxidative stress that exacerbate kidney damage. The impaired kidney-gut axis in the course of CKD may be modified by the use of preparations affecting the composition of the intestinal microbiota and restoring the eubiosis state - prebiotics, probiotics and synbiotics. The paper briefly discusses the experimental and clinical studies evaluating the influence of the abovementioned preparations on the course of CKD. The encouraging preliminary results suggest that the supplementation with these preparations may be an important therapeutic option for CKD management in the future. However, the further, large clinical trials are needed to confirm the preliminary conclusions in this regard.

Keywords: chronic kidney disease, probiotics, prebiotics, synbiotics, gut microbiota, kidney-gut axis.

© Farm Pol, 2022, 78 (1): 10–18