Justyna Wolska, Alicja Wolska, Edward Kowalczyk, Anna Wiktorowska-Owczarek, Agnieszka Wolska

Rola wybranych suplementów i ziół w terapii hiperprolaktynemii - przegląd piśmiennictwa
2021-09-16

Hiperprolaktynemia to wykrywalny w surowicy krwi wzrost stężenia prolaktyny powyżej przyjętej normy. Jest to stosunkowo częste zaburzenie gospodarki hormonalnej, występujące w szczególności u kobiet oraz rzadziej u mężczyzn. Przyczyn zwiększonego stężenia prolaktyny upatruje się zarówno w stanach fizjologicznych (na przykład w czasie ciąży, w przewlekłym stresie czy wysiłku fizycznym), jak i patologicznych, z których najczęściej wymieniany jest aktywny hormonalnie gruczolak przysadki – prolactinoma. Spektrum różnorodnych objawów związanych z hipeprolaktynemią jest bardzo szerokie i zazwyczaj silniej wyrażone u kobiet, z powodu wyraźnego wpływu prolaktyny na cykl menstruacyjny. Wydzielanie prolaktyny, podobnie jak i pozostałych hormonów przysadkowych, znajduje się pod ścisłą kontrolą hormonów podwzgórza oraz niektórych hormonów gruczołów obwodowych. Głównym czynnikiem podwzgórzowym hamującym zarówno syntezę, jak i uwalnianie prolaktyny jest dopamina. Bazując na mechanizmie działania tego hormonu, terapię hiperprolaktynemii rozpoczyna się zazwyczaj od leków dopaminergicznych. Do podstawowych preparatów należących do tej grupy zalicza się bromokryptynę, chinagolid i kabergolinę. W niektórych przypadkach (np. u pacjentów opornych na leczenie farmakologiczne lub nietolerujących leków) konieczne może okazać się przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. Poza wymienionymi formami terapii, w literaturze pojawiają się informacje o korzystnym wpływie suplementacji niektórych witamin i minerałów, a także wybranych ziół na unormowanie gospodarki hormonalnej prolaktyny. Korzystne działanie przypisuje się między innymi preparatom zawierającym wyciąg z niepokalanka zwyczajnego (Vitex agnus-castus L.), wysuszonym kiełkującym ziarnom jęczmienia zwyczajnego (Hordei fructus germinatus), ekstraktowi ze świerzbca właściwego (Mucuna pruriens), suplementacji witaminy B₆ czy preparatom zawierającym cynk. Celem pracy jest przegląd aktualnych danych naukowych dotyczących pozafarmakologicznego leczenia hiperprolaktynemii oraz omówienie wybranych preparatów z grupy roślin, witamin oraz mikroelementów.

Słowa kluczowe: hiperprolaktynemia, niepokalanek zwyczajny, jęczmień zwyczajny, świerzbiec właściwy, witamina B₆, cynk.

© Farm Pol, 2021, 77(7): 435–441

The role of selected supplements and herbs in hyperprolactinemia therapy – a literature review

Hyperprolactinemia is a condition characterized by elevated prolactin levels in the blood. It is a prevalent endocrine disorder, typically observed among women and less often among men. The elevated level of prolactin may be caused by various physiological (including pregnancy, chronic stress, physical activity) and pathological conditions, among which the most commonly observed is a hormone-secreting (functional) pituitary adenoma – prolactinoma. The wide variety of symptoms associated with hyperprolactinemia is usually more pronounced in women, due to the significant impact of prolactin on the menstrual cycle. The secretion of prolactin, as in the case of other pituitary hormones, is strictly controlled by hypothalamic hormones and other specific hormones from the peripheral glands. The major hypothalamic factor responsible for the inhibition of both the synthesis and secretion of prolactin is dopamine. Based on the mechanism of action of this hormone, the treatment of hyperprolactinemia routinely begins with dopaminergic drugs. The main medications included in the group of dopamine agonists are bromocriptine, quinagolide, and cabergoline. In some cases of hyperprolactinemia, surgery may be necessary, usually as a form o therapy reserved for refractory and medication-intolerant patients. In addition to the treatment options mentioned above, the available literature indicates the beneficial effect of supplementation of certain vitamins and minerals as well as selected herbs on the normalization of prolactin levels. The beneficial effects are attributed, among others, to the preparations containing the extract of Vitex agnus-castus L. (chaste tree; chasteberry), Hordei fructus germinatus (so-called Mai-Ya, kind of herb germinating from barley), Mucuna pruriens (velvet bean) extract, vitamin B₆ or zinc. This review aims to summarize the knowledge on the subject of the non-pharmacological treatment of hyperprolactinemia and to discuss the application of selected substances from the group of herbs, vitamins, and microelements.

Keywords: hyperprolactinemia, Vitex agnus-castus L., Hordei fructus germinatus, Mucuna pruriens, vitamin B₆, zinc.

© Farm Pol, 2021, 77(7): 435–441