Aneta Starzec, Maciej Włodarczyk, Iwona Urbanowicz, Izabela Fecka

Charakterystyka, potencjał leczniczy i prozdrowotny Cistus × incanus L.
2021-01-05

Poszukiwania produktów pochodzenia naturalnego, które mogą zostać uznane za żywność funkcjonalną i być źródłem składników o działaniu prozdrowotnym są jednym ze współczesnych trendów żywieniowych. Obecnie wielu producentów żywności oferuje liście czystka szarego (Cistus x incanus) do przygotowywania naparów i jako gotowe suplementy diety. Czystek szary, należący do średniej wielkości rodziny Cistaceae, jest rośliną szeroko rozpowszechnioną w krajach śródziemnomorskich. Od wielu lat napary, wyciągi oraz aromatyczna żywica były wykorzystywane w medycynie bliskiego wschodu w leczeniu m.in. przeziębienia, gorączki, problemów żołądkowych i ran skóry. W związku z rosnącą popularnością produktów z czystka szarego jako rośliny o działaniu prozdrowotnym, dokonano przeglądu najnowszej literatury naukowej. Artykuł ma na celu przedstawienie najnowszych wyników badań składu fitochemicznego czystka oraz badań wpływu jego spożycia na zdrowie ludzi. Badania wykazały, że głównymi składnikami aktywnymi Cistus incanus są związki flawonoidowe, w tym glikozydy flawonoli, flawan-3-ole oraz garbniki. Obecność tych związków warunkuje terapeutyczne i prozdrowotne właściwości liści czystka i jego przetworów. Szczególny nacisk położono na przedstawienie w pracy działania antyoksydacyjnego, przeciwzapalnego, przeciwdrobnoustrojowego. Ze względu na nie, przetwory z czystka mogą obniżać ryzyko wystąpienia przewlekłych chorób niezakaźnych (powszechnie określanych jako „choroby cywilizacyjne”), w tym chorób układu krążenia, neurodegeneracyjnych oraz chorób nowotworowych. Mogą być również rekomendowane jako środki immunomodulujące, wspomagające leczenie infekcji bakteryjnych i wirusowych. Oleożywica labdanum oraz olejek eteryczny stanowią cenne źródło substancji o silnych właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych, które mogą w przyszłości być szerzej wykorzystane w produkcji preparatów farmaceutycznych i kosmetycznych, a także posłużyć jako naturalny konserwant żywności.

Słowa kluczowe: Cistus × incanus, właściwości prozdrowotne, polifenole, właściwości przeciwutleniające, żywica labdanum, olejek eteryczny.

© Farm Pol, 2020, 76(11): 647–664

Characteristics, therapeutic and health-promoting potential of Cistus × incanus L.

One of the modern nutritional trends is to enthusiastically look for natural products that can be considered functional food and be a source of ingredients with a health-promoting effect. Today, many food manufacturers offer Cistus × incanus leaves to prepare common self-preparations (e.g., infusions) or as ready-to-use dietary supplements. Cistus × incanus (rock rose, pink rock-rose, hoary rock-rose), belonging to the family Cistaceae, is widespread in Mediterranean countries. For many years, cistus extracts and its aromatic resin have been used in traditional Middle East medicine to treat, among others, colds, fever, stomach problems, and skin wounds. In past years, this plant was rediscovered by the public. Due to the growing popularity of Cistus products, the most recent scientific literature on this subject is reviewed here. This article aims to present the latest research results on the phytochemical composition of Cistus × incanus and the impact of its consumption on human health. Particular emphasis is put on antioxidant, anti-inflammatory, antibacterial, antiviral, and antiproliferative activities and support of digestive system functions. Studies have shown that the main active ingredients of Cistus × incanus are flavonoid compounds, including flavonol glycosides (myricetin, quercetin, kaempferol), flavan-3-ols, and tannins. It was demonstrated that the presence of these compounds determines the therapeutic and health-promoting properties of cistus leaves and its products. That applies primarily to a strong antioxidant effect, which may reduce the risk of noncommunicable diseases, including cardiovascular diseases, neurodegenerative diseases, and cancer. Cistus preparations are also recommended as immunostimulants, supporting the treatment of bacterial and viral infections. Labdanum oleoresin and essential oil are a valuable source of substances with strong antibacterial and anti-inflammatory properties, which can be used in the future in the production of pharmaceutical and cosmetic preparations, and also serve as a natural food preservative.

Keywords: Cistus × incanus, health-promoting properties, polyphenols, antioxidant properties, labdanum, essential oil.

© Farm Pol, 2020, 76(11): 647–664