Agnieszka Smektała, Agnieszka Dobosz

Osteoporoza – patofizjologia, objawy, profilaktyka i leczenie
2020-07-28

Osteoporoza jest chorobą, która prowadzi do osłabienia struktury kości i zwiększa prawdopodobieństwo złamań, szczególnie w wieku starszym i u kobiet po menopauzie. Wynika ona z nadaktywności resorpcyjnej osteoklastów w stosunku do komórek kościotwórczych. Osteoporoza pozostaje przez wiele lat w stanie utajonym, a objawy występują przy złamaniu najczęściej kręgu, kości promieniowej lub bliższego końca kości udowej. Choroba występuje u około 38% osób po 50 r.ż., kiedy wchłanianie wapnia w jelitach zachodzi z mniejszą wydajnością, a masa kostna ulega szybszej resorpcji. W wieku pomenopauzalnym obserwuje się niedobór estrogenu, stymulującego aktywność osteoblastów i utrzymującego homeostazę jonów wapnia i fosforu w organizmie. Diagnostyka osteoporozy opiera się głownie na densytometrycznym pomiarze gęstości mineralnej kości (BMD) oraz dodatkowo na kalkulatorze ryzyka złamania w najbliższych 10 latach (FRAX). Dzięki podjęciu działań prewencyjnych, można zapobiec lub spowolnić proces rozpuszczania kości oraz zachować ich odpowiednią twardość i strukturę. Profilaktyka osteoporozy opiera się głównie na zmianie trybu życia oraz diety, która powinna zapewniać odpowiednie spożycie jonów wapnia, magnezu, białka, witaminy D i K2. Najczęściej stosowanymi lekami w farmakoterapii osteoporozy są kwasy bisfosfonowe, obok których dodatkowo stosuje się suplementację wapniem i witaminą D3. Innymi współcześnie stosowanymi lekami są denosumab, renalinian strontu, raloksifen i teryparatyd. Mechanizm działania bisfosfonianów zależy od ich struktury, szczególnie długości łańcucha bocznego i obecności atomu azotu w cząsteczce.

Niniejsza praca ma na celu przedstawienie patofizjologii osteoporozy oraz jej objawów, diagnostyki, profilaktyki i sposobów leczenia. Choroba ta ma charakter cywilizacyjny, dlatego niezbędne jest poszerzanie wiedzy na temat zapobiegania jej postępowi oraz leczenia, które podjęte w początkowym stadium chorobowym, przynosi największą korzyść terapeutyczną.

Słowa kluczowe: osteoporoza, menopauza, bisfosfoniany, profilaktyka, złamania kości.

© Farm Pol, 2020, 76 (6): 344–352

Osteoporosis – pathophysiology, symptoms, prevention and treatment

Osteoporosis is a disease that leads to the weakening of bone structure and increases the possibility of bone fractures. It can affect especially an elderly people and the women in the postmenopausal age. The reason is the osteoclasts resorption hyperactivity in the relation to the bone forming cells. Osteoporosis can remain latent for many years and symptoms can occur in the case of fractures, most often of the vertebrae, radius bone or bonehead of the femur. In many cases, disability resulting from the development of the disease, causes depression, social withdrawal, reluctance to live and chronic pain. Osteoporosis affects about 38% of people older than 50 years, when calcium absorption in the intestines becomes less efficient and bone mass undergoes faster resorption. In the postmenopausal age, the estrogen deficiency consists of stimulating osteoblast activity and maintaining calcium and phosphorus homeostasis in the body. Diagnosis of osteoporosis is based mainly on the densitometric BMD (Bone Mineral Density) measurement. Another diagnostic method is FRAX (Fracture Risk Assessment Tool), a 10-year fracture probability calculator. In order to take into account the risk of osteoporosis, ancillary laboratory tests such as measuring calcium levels and activ forms of vitamin D in the blood, can be used. By taking preventive action, the process of bone dissolution can be slowed down. Prophylaxis of osteoporosis affects the change in the lifestyle and diet, which must ensure adequate consumption of calcium and magnesium ions, proteins, vitamins D and K2. Deficiency of vitamin D and calcium ions leads to the activation of compensatory mechanisms in the body, which can start the osteoporosis. Magnesium ions prevent soft tissue calcification, induce bone mineralization and affect ostoblast activity. Vitamin K2 provides participation in osteocalcin synthesis and stimulates bone mineralization.

The most commonly used drugs in the pharmacotherapy of osteoporosis are bisphosphonic acids, additionary with calcium and vitamin D3 supplements. Molecular mechanisms of bisphosphonic acids action depend on their structure, specially the length of the side chain and the presence of a nitrogen atom. Bisphosphonates should be taken on an empty stomach and the patient should not change body position for 30 minutes. The most common side effects of these drugs are diarrhea, stomach ache, reflux, indigestion and tarry stools. Other drugs used nowadays in the therapy are denosumab, strontium renalate, raloxifene and teriparatide.

The aim of this work is to present the pathophysiology, symptoms, diagnostics, prevention and treatment methods of the osteoporosis. Unfortunately this disease often occurs in the society, and it is necessary to broaden the knowledge how to prevent its progression and treatment, specially at the initial stage of the disease, when the therapy gives the highest therapeutic benefit.

Keywords: osteoporosis, menopause, bisphosphonates, prevention, bone factures.

© Farm Pol, 2020, 76 (6): 344–352