Nina Kaczmarek, Marta Kokot, Aleksandra Makarewicz, Aleksandra Glapa-Nowak, Jan K. Nowak, Małgorzata Jamka, Jarosław Walkowiak

Potencjał terapeutyczny krotkołańcuchowych kwasów tłuszczowych podawanych doodbytniczo w nieswoistych chorobach zapalenia jelit: przegląd systematyczny
2020-07-21

Sugeruje się, że krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) mogą redukować nasilenie objawów klinicznych, poprawiać wyniki badania endoskopowego i histopatologicznego u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (IBD). Jednakże, pomimo obiecujących badań in vitro, wyniki badań przeprowadzonych w modelu zwierzęcym oraz randomizowanych badań kontrolowanych (RCT) są niejednoznaczne. Celem tego przeglądu systematycznego była ocena skuteczności SCFA podawanych doodbytniczo u pacjentów z IBD. Wyszukiwanie elektroniczne przeprowadzono w następujących bazach danych: PubMed, Scopus, Web of Science i Cochrane. Kryteria włączenia badań oryginalnych do przeglądu systematycznego obejmowały: 1) rodzaj badań: równoległe lub krzyżowe RCT; 2) język: artykuły w języku angielskim; 3) rodzaj interwencji: SCFA podawane doodbytniczo; 4) populacja badana: pacjenci z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego lub chorobą Leśniowskiego-Crohna, niezależnie od płci, wieku, pochodzenia etnicznego, lokalizacji badania i wielkości próby. Jako punkty końcowe przyjęto wpływ podaży SCFA na wskaźnik aktywności choroby (DAI) oraz wyniki badań endoskopowych i histopatologicznych. Do analizy zakwalifikowano 4 badania obejmujące łącznie 187 pacjentów z IBD. W 2 badaniach oceniano wpływ SCFA na DAI, w 4 badaniach – na wyniki badania endoskopowego i histopatologicznego. Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupą interwencyjną a grupą kontrolną w zakresie wpływu na jakikolwiek analizowany parametr. W 2 badaniach wykazano istotny spadek DAI po okresie interwencji zarówno w grupie SCFA, jak i w grupie kontrolnej. Podobnie w 4 badaniach odnotowano statystycznie istotne różnice między wynikami endoskopowymi przed i po interwencji w grupie SCFA. Jednakże w 3 badaniach podobny efekt zaobserwowano w grupie kontrolnej. Poza tym w 3 badaniach nie zaobserwowano wpływu SCFA na wyniki histopatologiczne. Podsumowując – brak jest dowodów na skuteczność SCFA podawanych doodbytniczo u pacjentów z IBD.

Słowa kluczowe: nieswoiste choroby zapalne jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna; krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, roztwór doodbytniczy.

© Farm Pol, 2020, 76 (5): 297–304

The therapeutic potential of short-chain fatty acids enemas in inflammatory bowel diseases: a systematic review

It has been suggested that short-chain fatty acid (SCFA) enemas might improve clinical, endoscopic and histological scores in patients with inflammatory bowel disease. However, despite the promising results of in vitro studies, the findings of animal studies and randomized controlled trials are inconclusive. Therefore, this review aimed to assess the efficacy of SCFA enemas in patients with inflammatory bowel diseases. Electronic searches were performed in PubMed, Scopus, Web of Science, and Cochrane databases. Original studies were included in this systematic review if they met the following inclusion criteria: 1) types of studies: parallel or crossover randomized controlled trials; 2) language: articles published in English; 3) types of interventions: SCFA enemas; 4) population: studies conducted in subjects with ulcerative colitis or Crohn’s disease of either gender and any age and without restrictions based on the ethnicity of study participants, location of study or sample size. The outcomes included the effect of SCFA enemas on disease activity index (DAI), endoscopic and histological scores. In total, four studies enrolling 187 patients with inflammatory bowel diseases were included in this systematic review. Two studies assessed  the effect of SCFA enemas on DAI. Four studies evaluated the effect of SCFA therapy on the endoscopic score and the histological score. There were no significant differences between the SCFA groups and the control groups regarding the impact on any analyzed parameter. Two studies demonstrated a statistically significant decrease in DAI after the intervention period, both in the SCFA groups and the control groups. Similarly, statistically significant differences between pre- and postintervention endoscopic scores in the SCFA groups were reported in four studies. However, in three studies, a similar effect was demonstrated in the control groups. Besides, in three studies no effect of SCFA enemas on the histological score was observed. In conclusion, there is no evidence for the effectiveness of SCFA enemas in patients with inflammatory bowel diseases.

Keywords: inflammatory bowel diseases, ulcerative colitis, Crohn’s disease; short-chain fatty acid, enema.

© Farm Pol, 2020, 76 (5): 297–304