Emilia Laskowska, Katarzyna Socha, Maria Borawska

Skład chemiczny mleczka pszczelego i korzyści zdrowotne
2022-12-29

Mleczko pszczele jest formą wydzieliny gruczołu dolnego i żuchwowego pszczół robotnic. Ze względu na unikalny skład, mleczko pszczele jest zaliczane do najbardziej wartościowych produktów pochodzenia naturalnego. Mleczko pszczele posiada zróżnicowany skład chemiczny dzięki obecności wielu ważnych składników wykazujących aktywność biologiczną takich jak: wolne aminokwasy, białka, cukry, kwasy tłuszczowe, składniki mineralne i witaminy. Dominującym składnikiem mleczka pszczelego jest białko, które zawiera od 18 do 25 aminokwasów i jest zaliczane do pełnowartościowych. Wśród zidentyfikowanych aminokwasów 9 to aminokwasy egzogenne: arginina, fenyloalanina, histydyna, izoleucyna, leucyna, lizyna, treonina, tyrozyna i walina. Około 10% aminokwasów występuje w stanie wolnym, czyniąc je łatwo przyswajalnymi przez organizm ludzki. Poza białkami prostymi odnotowano obecność białek złożonych takich, jak lipoproteiny i glikoproteiny. Kolejną grupę związków obecną w mleczku pszczelim stanowią lipidy takie jak fosfolipidy, glicerydy, kwasy tłuszczowe oraz sterole. Wśród związków bioaktywnych występuje m.in. kwas 10-hydroksy-2-decenowego (HDA), który posiada właściwości immunomodulujące. Wśród witamin dominują witaminy z grupy B: witamina B₁, witamina B₂, witamina B₆, kwas nikotynowy, kwas pantotenowy, biotyna, inozytol oraz acetylocholina.  Spośród składników mineralnych najwięcej występuje takich jak: K, Na, Mg, Ca, P, S, Zn, Fe, Cu, Al i Mn. Wykazano biologiczną aktywność mleczka pszczelego jako środka przeciwutleniającego przeciwzapalnego, neurotroficznego, przeciwnowotworowego (w badaniach in vitro i in vivo m.in. w raku płuca, raku piersi, białaczce, mięsaku, glejaku wielopostaciowym), przeciwbakteryjnego i przeciwstarzeniowego. Produkt ten może być efektywnie wykorzystywany w postaci opatrunków w leczeniu stopy cukrzycowej. Mleczko pszczele wykazuje także korzystne działanie na układ nerwowy. Wykazano, że sześciomiesięczne przyjmowanie mleczka pszczelego poprawiło u badanych erytropoezę, tolerancję glukozy oraz samopoczucie psychiczne. Mleczko pszczele skutecznie zmniejsza zespół napięcia przedmiesiączkowego i poprawia jakość życia kobiet po menopauzie. Z przeglądu literatury wynika że, mleczko pszczele to dietetyczny kompleks odżywczy, który może być pomocny w profilaktyce i leczeniu różnych przewlekłych schorzeń.

Słowa kluczowe: skład chemiczny, właściwości lecznicze, mleczko pszczele.

BROMAT. CHEM. TOKSYKOL., 2021, 54(3): 196–209

CHEMICAL COMPOSITION OF ROYAL JELLY AND HEALTH BENEFITS

Royal jelly is a form of secretion from the lower and mandibular glands of worker bees. Due to its unique composition, royal jelly is one of the most valuable products of natural origin. Royal jelly has a varied chemical composition due to the presence of many important components showing biological activity, such as: free amino acids, proteins, sugars, fatty acids, minerals and vitamins. The dominant component of royal jelly is protein, which contains from 18 to 25 amino acids and is classified as wholesome. Among the identified amino acids, 9 are the essential amino acids: arginine, phenylalanine, histidine, isoleucine, leucine, lysine, threonine, tyrosine, and valine. About 10% of the amino acids are in the free state, making them easily digestible by the human body. Apart from simple proteins, the presence of complex proteins such as lipoproteins and glycoproteins has been noted. Another group of compounds present in royal jelly are lipids such as phospholipids, glycerides, fatty acids and sterols. Among the bioactive compounds there are, among others 10-hydroxy-2-decenoic acid (HDA), which has immunomodulatory properties. Among the vitamins, B vitamins dominate: vitamin B₁, vitamin B₂, vitamin B₆, nicotinic acid, pantothenic acid, biotin, inositol and acetylcholine. Among the minerals, the most abundant are: K, Na, Mg, Ca, P, S, Zn, Fe, Cu, Al and Mn. The biological activity of royal jelly has been demonstrated as an anti-inflammatory, neurotrophic and antitumor antioxidant (in vitro and in vivo studies, e.g. in lung cancer, breast cancer, leukemia, sarcoma, glioblastoma multiforme), antibacterial and anti-aging. This product can be effectively used in the form of dressings in the treatment of diabetic foot. Royal jelly also has a beneficial effect on the nervous system. It was shown that the six-month intake of royal jelly improved erythropoiesis, glucose tolerance and mental well-being in the studied subjects. Royal jelly is effective in reducing premenstrual syndrome and improving the quality of life of postmenopausal women. The literature review shows that royal jelly is a dietary nutritional complex that can be helpful in the prevention and treatment of various chronic diseases.

Keywords: chemical composition, royal jelly, therapeutic properties.

BROMAT. CHEM. TOKSYKOL., 2021, 54(3): 196–209