Michał Jachowicz, Michał Kobylarz

Otwarcie apteki w ramach systemu franczyzy w świetle ustawowego zakazu koncentracji aptek
2023-10-20

Niniejszy artykuł ma na celu analizę aktualnego orzecznictwa sądów administracyjnych w kontekście wykładni ustawowego zakazu koncentracji aptek, o którym mowa w art. 99 ust. 3 pkt 2-3 ustawy Prawo farmaceutyczne. Ustalenie zasad wykładni treści zakazu koncentracji aptek ma kluczowe znacznie dla rozstrzygnięć w postępowaniach przed organami Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej w sprawach o wydanie albo przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. W kontekst praktycznego znaczenia wykładni zakazu koncentracji wpisuje się w szczególności praktyka podejmowania działalności aptekarskiej w ramach modelu biznesowego ukształtowanego i udostępnianego przez innego przedsiębiorcę, tj. na podstawie zawartej umowy franczyzowej.

Zawarcie umowy franczyzowej, ze względu na określoną treść jej postanowień, może bowiem skutkować uznaniem zależności franczyzobiorcy względem franczyzodawcy w sposób kwalifikujący franczyzobiorcę jako podmiot kontrolowany, w szczególności zaś ocena ta może zostać wyprowadzona z całości okoliczności prawnych i faktycznych wynikających kumulatywnie z postanowień umowy franczyzowej oraz innych umów towarzyszących.

Należy przy tym podkreślić, że sam fakt zawarcia umowy franczyzowej nie uzasadnia samoistnie oceny przejęcia i sprawowania przez franczyzodawcę kontroli nad franczyzobiorcą. Tym samym zawarcie umowy franczyzowej nie stanowi bezpośredniej i samodzielnej podstawy dla wniosku, że franczyzobiorca został pozbawiony wymaganej na mocy art. 99 ust. 3 pkt 2-3 u.p.f. niezależności oraz odrębności gospodarczej, stając się członkiem grupy kapitałowej franczyzodawcy lub co najmniej podmiotem od niego zależnym. Ocenę taką może jednak uzasadniać analiza postanowień umowy franczyzowej, które, ze względu na nienazwany charakter umowy, pozostają w istotnym zakresie determinowane wolą stron. W ujęciu biznesowym niejednokrotnie może to oznaczać wpływ podmiotu negocjacyjnie dominującego, tj. franczyzodawcy. Znaczące dla podejmowanej oceny mogą ponadto okazać się postanowienia innych umów zawartych pomiędzy stronami umowy franczyzowej, tworzące zakres zobowiązań poniekąd odrębnych, lecz w swej istocie mających bezpośredni wpływ na całokształt sytuacji prawnej franczyzobiorcy, w tym na ściślejsze podporządkowanie jego osoby wpływowi oraz kontroli franczyzodawcy.

Słowa kluczowe: franczyza, Prawo farmaceutyczne, zakaz koncentracji aptek.

© Farm Pol, 2023, 79(5): 259–267

Opening a pharmacy under franchise within the statutory prohibition against pharmacy concentration

This article aims to analyze the current jurisprudence of administrative courts in the context of the statutory prohibition against pharmacy concentration, as referred to in Art. 99 sec. 3 point 2 of the Pharmaceutical Law. Determining the guidelines and principles for interpreting the content of the prohibition of concentration is crucial for resolving cases before the State Pharmaceutical Inspection authorities regarding the issuance or transfer of permits for operating public pharmacies. In the practical dimension of interpreting the content of the prohibition of pharmacy concentration, the practice of conducting pharmacy activities within a business model shaped and provided by another entrepreneur, i.e. based on a franchising agreement, is particularly relevant.

Entering into a franchising agreement, due to its specific provisions, may result in the recognition of dependence of the franchisee on the franchisor in a manner that qualifies the franchisee as a controlled entity. This assessment, in particular, can be derived from the overall legal and factual circumstances arising cumulatively from the provisions of the franchising agreement and other accompanying agreements.

It should be emphasized that the mere fact of entering into a franchising agreement does not directly categorize the assessment of the franchisor’s acquisition and exercise of control over the franchisee, and thus does not itself justify the conclusion that the franchisee has been deprived of the independence and economic distinctiveness required under Article in Art. 99 sec. 3 point 2-3 of the Pharmaceutical Law, thus becoming a member of the franchisor’s capital group or at least its subsidiary.

However, such an assessment may be justified by the analysis of the provisions of the franchising agreement, which – due to the unspecified nature of the agreement – remain to a significant extent determined by the will of the parties, which in business terms may often mean a significant influence of the negotiating dominant party, i.e. the franchisor. In addition, the provisions of other agreements concluded between the parties to the franchising agreement may also be relevant to the assessment, creating a scope of obligations somewhat separate, but in essence directly affecting the overall legal situation of the franchisee, including the closer subordination of the franchisee to the influence and rights of the franchisor, and the scope of control exercised by the franchisor.

Keywords: franchising, Pharmaceutical law, prohibition against pharmacy concentration.

© Farm Pol, 2023, 79(5): 259–267