Emilia Laskowska, Maria Halina Borawska, Katarzyna Socha
Właściwości zdrowotne pierzgi i pszczelego pyłku kwiatowego
2022-11-07
Pierzga jest naturalnym produktem pszczelim, a surowcem do jej wytworzenia jest pyłek kwiatowy. Pyłek kwiatowy zbierany jest przez pszczoły zbieraczki. Zmieszany z niewielką ilością wydzieliny gruczołów ślinowych lub nektaru zostaje przeniesiony do ula. Pszczoły obecne w ulu przejmują uprzednio przygotowany pyłek kwiatowy w formie obnóży pyłkowych od pszczół zbieraczek, a następnie układają go w komórkach plastra. Zmagazynowany pyłek zostaje zwilżony śliną wraz z miodem, rozdrabniany i ubijany warstwami. Górna warstwa jest powlekana odrobiną miodu oraz wosku. Powyższa mieszanina w warunkach beztlenowych podlega fermentacji mlekowej, prowadząc do powstania pierzgi. W rodzinie pszczelej stanowi ona główne źródło białka, niezbędne dla larw i młodych robotnic. Powstały podczas fermentacji beztlenowej kwas mlekowy konserwuje przefermentowany pyłek, czyli pierzgę. Kwas mlekowy zabezpiecza produkt przed zepsuciem. Pyłek kwiatowy stanowi wartościowy produkt roślinny ze względu na zróżnicowany skład substancji biologicznie czynnych. Pod względem chemicznym występują w nim: białka, węglowodany, lipidy, składniki mineralne i witaminy. Białko pyłku w porównaniu z białkiem innych produktów spożywczych wyróżnia się dużą zawartością aminokwasów egzogennych. Zawartość węglowodanów szacuje się na 13–55%, wśród których dominują cukry proste – fruktoza i glukoza. Frakcja tłuszczowa stanowiąca 1–20% reprezentowana jest zarówno przez kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone, jak również fosfolipidy czy fitosterole. Kolejną grupą związków czynnych biologicznie są polifenole obecne w ilości około 1,6%. Należą do nich flawonoidy, katechiny i kwasy fenolowe. Pyłek kwiatowy jest dobrym źródłem witamin rozpuszczalnych zarówno w wodzie, jak i w tłuszczach. Wśród makroelementów najwięcej jest potasu, magnezu, wapnia i sodu. Do mikroelementów należą miedź, cynk, chrom, mangan, molibden, kobalt, krzem, selen, żelazo.
W pracy dokonano przeglądu piśmiennictwa na temat właściwości zdrowotnych produktów pszczelich. Pierzga i pszczeli pyłek kwiatowy ze względu na bogaty skład chemiczny oraz właściwości lecznicze mogą być zaliczane do najcenniejszych produktów pszczelich. Pierzga i pszczeli pyłek kwiatowy posiadają właściwości przeciwbakteryjne, antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i ochronne przed promieniowaniem jonizującym, wspomagają funkcjonowanie układu krążenia i mają zastosowanie w dermatologii.
Słowa kluczowe: pierzga, pszczeli pyłek kwiatowy, właściwości lecznicze.
© Bromat. Chem. Toksykol, 2021, 54 (2): 105–118
Health properties of bee bread and bee pollen
Bee bread is a natural bee product and the raw material for its production is pollen. Flower pollen is collected by collecting bees. Mixed with a small amount of salivary gland secretions or nectar, it is transferred to the hive. The bees present in the hive take the previously prepared pollen from the collecting bees, where they arrange it in the cells of the comb. The stored pollen is moistened with saliva along with the honey, crushed and compacted in layers. The top layer is coated with a little honey and wax. The above mixture under anaerobic conditions undergoes lactic fermentation, leading to the formation of bee bread. In the bee colony, it is the main source of protein necessary for larvae and young workers. The lactic acid formed during anaerobic fermentation preserves the fermented pollen, i.e. the bee bread. Lactic acid protects the product against deterioration. Flower bee pollen is a valuable plant product due to the diverse composition of biologically active substances. In terms of chemicals, it contains proteins, carbohydrates, lipids, minerals and vitamins. The pollen protein, compared to the protein of other food products, is distinguished by a high content of essential amino acids. Carbohydrate content is estimated at 13-55%, among which the dominant simple sugars are fructose and glucose. The fat fraction constituting 1-20% is represented by both saturated and unsaturated fatty acids as well as phospholipids and phytosterols. Another group of biologically active compounds are polyphenols present in the amount of about 1.6%. They include: flavonoids, catechins and phenolic acids. Flower pollen is a good source of both water and fat soluble vitamins. Among the macronutrients, potassium, magnesium, calcium and sodium are the most important. The micronutrients include copper, zinc, chromium, manganese, molybdenum, cobalt, silicon, selenium, and iron.
The paper presents a review of the scientific literature on the health properties of bee products. Bee bread and bee pollen, due to their rich chemical composition and therapeutic properties, can be classified as the most valuable bee products. Bee bread and bee pollen have antibacterial, antioxidant, anti-inflammatory, anti-cancer and protective properties against ionizing radiation, and support the functioning of the circulatory system and are used in dermatology.
Keywords: bee bread, bee pollen, therapeutic properties.
© Bromat. Chem. Toksykol, 2021, 54 (2): 105–118