SPRAWOZDANIE KADENCYJNE 2021–2025

Władze Sekcji w latach 2021-2025
 
Przewodniczący Honorowy dr Jan Majewski (Poznań)
Przewodnicząca dr Lidia Maria Czyż (Rzeszów)
Wiceprzewodnicząca mgr farm. Maria Pająk (Opole)
Wiceprzewodniczący dr Andrzej Wróbel (Lublin)
Sekretarz dr Elżbieta Rutkowska (Białystok)
Członkowie prof. Iwona Arabas (Warszawa)
  dr Katarzyna Hanisz (Łódź)
  dr Barbara Uniejewska (Bielsko-Biała)
  dr Monika Urbanik (Kraków)
  dr Jerzy Waliszewski (Stargard)

Działalność Sekcji w większości przypadała na bardzo trudne lata stanu epidemii Covid. Niemniej jednak, po pierwszym roku nadzwyczajnej pracy w stanie dotychczas nienotowanego w kraju zatrzymania działalności na wszystkich polach aktywności społecznej, nastąpiło niejakie uspokojenie nastrojów i powolny powrót do w miarę normalnej pracy.

Rok 2022 był rokiem, w którym przypadała 200. rocznica urodzin Ignacego Łukasiewicza, jednej z najważniejszych postaci w historii polskiej farmacji.

Miał to być rok dużego spotkania historyków na Podkarpaciu, ale okoliczności zewnętrzne kolejny raz pokrzyżowały plany. XXX Jubileuszowe Sympozjum Historii Farmacji, które miało patronat honorowy Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla, odbyło się w trybie zdalnym (podobnie jak poprzednie, XXIX SHF, Płock 2020) pod hasłem Ropa naftowa – dobrodziejstwo czy przekleństwo współczesnego świata. W dwusetną rocznicę urodzin I. Łukasiewicza. Zgłoszono i, co najważniejsze, wygłoszono szesnaście referatów, które zostały tradycyjnie opublikowane w Pamiętniku XXX Sympozjum Krosno 2022. Należy podkreślić, że mimo dodatkowego trudu związanego z nie zawsze dobrymi warunkami łączenia w trybie on-line, w sympozjum wzięli udział nie tylko historycy polscy, ale również historycy z Niemiec oraz Rumunii – kraju o równie bogatej historii przemysłu petrochemicznego jak Polska.

W Muzeum Okręgowym w Rzeszowie odbyło się wieloaspektowe spotkanie poświęcone postaci I. Łukasiewicza, podczas którego przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego zaprezentowali monetę kolekcjonerską „200. rocznica urodzin Ignacego Łukasiewicza”. W czasie Sympozjum uczestnicy mogli nacieszyć oczy obrazem Stanisława Kuci „Łukasiewicz” (olej na płótnie) ze zbiorów Muzeum.

W Skansenie – Muzeum  Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce odbyło się Sympozjum Naukowe Łukasiewicz – życie i |działalność, pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W tym samym roku, z inicjatywy przewodniczącego Sekcji Historii Farmacji Oddziału Szczecińskiego dr. J. Waliszewskiego, w witrynach zachodniopomorskich aptek zapłonęły lampy naftowe, co niejako symbolicznie uświadamiało społeczeństwu rolę aptekarza – twórcy przemysłu naftowego I. Łukasiewicza. Zapalone lampy rozświetlały również apteki opolskie. Podobną atrakcję „rozświetlania miasta” organizuje corocznie w lipcu, w rocznicę zapalenia pierwszej lampy – Krosno, szczycące się hasłem „Świet(l)ne miasto”.

Członkowie Sekcji szczecińskiej w roku Łukasiewicza podczas swych tradycyjnych wyjazdów do Niemiec zwiedzili m.in. Niemieckie Muzeum Ropy Naftowej w Wietze (Dolna Saksonia); Deutches Erdoelmuseum Wietze (ciekawa strona internetowa).

Tak więc farmaceuci jako spadkobiercy podstawowego zawodu Łukasiewicza widoczni byli podczas tej doniosłej, nie tylko dla aptekarstwa, rocznicy.

W kolejnym roku aptekarze szczecińscy byli w hamburskim Kunsthalle i Muzeum Przypraw, a w Oldenburgu zwiedzili XVII -wieczną aptekę „Pod Jeleniem”.  W 2024 r. historycy farmacji byli w Rostocku, Warnemunde i Bad Doberan.

Dr Jerzy Waliszewski zorganizował dwukrotnie przed Książnicą Stargardzką pokazy „Od oleju skalnego do błękitnego paliwa”, propagujące pracę polskich nafciarzy.

Sekcja zorganizowała również krótkie, tak zwane Wypady do dawnego obozu jenieckiego w Woldenbergu czy opactwa cystersów z XIII w. w Bierzwniku oraz miejscowości na  trasie Stargard–Zatoń–Widuchowa–Suchań.

Przedstawiciele Sekcji brali udział w kilku Seminariach Historii Farmacji „Reklama i leki” w Bydgoszczy.

Również odbywały się pokazy sztuki aptekarskiej podczas „Nocy Muzeów” w Stargardzkim Muzeum Archeologiczno-Historycznym.

Przedstawiciele Sekcji brali udział w I Ogólnopolskim Sympozjum Naukowym, które zapoczątkowało cykl spotkań „Humanistyczne aspekty farmacji. Przeszłość i teraźniejszość”. Sympozjum odbyło się w Małkocinie. Kolejna konferencja naukowa pod tym hasłem, z podtytułem „Filozofia opieki farmaceutycznej jako gwarancja skuteczności i bezpieczeństwa farmakoterapii” odbyła się w Szczecinie w gościnnych wnętrzach Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego pod patronatem Rektora PUM.

Członkowie Sekcji Oddziału Opolskiego PTFarm zorganizowali w Muzeum Okręgowym w Opolu stałą wystawę naczyń aptekarskich, o czym informuje również ogólnodostępny przewodnik muzealny. Podczas „Nocy Muzeów” zaaranżowano ekspozycję „Dawne opolskie kramy, drogerie i apteki”. Wystawie towarzyszył wykład mgr farm. Marii Pająk – Magister farmacji, znany opolski twórca. Jednocześnie Walter Pyka przygotował pokaz dawnej receptury prezentacją własnej poezji aptecznej pod tytułem „Szwarc, mydło i powidło”.

Dla Instytutu Śląskiego przygotowano dwie biografie przeznaczone do publikacji w „Leksykonie Kresowiacy”: mgra Aleksandra Wojnarowicza i dr n. farm. Stanisława Lepiankiewicza.

Sekcja współpracuje z Państwowym Archiwum w Opolu, gdzie odbywają się „Dni Darczyńcy”, podczas których prezentowane są nowe eksponaty związane również z pracą w aptece – między innymi, historycy farmacji omawiali i prezentowali zdigitalizowany Manuał Tadeusza Wyczesanego z 1928 r.

W Muzeum Uniwersytetu Opolskiego organizowane są cykliczne spotkania „Przy aptekarskich piernikach”, poświęcone wspomnieniom o zasłużonych aptekarzach (Stanisław Lepiankiewicz)

W Gorzowie Śląskim odsłonięto tablicę na budynku, w którym funkcjonuje 1827 r. apteka. W uroczystości brali udział posłowie na Sejm RP oraz przedstawiciele władz miejskich. A podkreślić należy, że przewodnicząca Sekcji Opolskiej – mgr farm. Maria Pająk, prowadzi wykłady z historii zawodu dla przyszłych farmaceutów, słuchaczy Wydziału Farmacji Uniwersytetu Opolskiego.

Historycy zawodu z krakowskiego Muzeum Farmacji brali czynny udział w kolejnych edycjach konferencji naukowych „Rośliny lecznicze w nauce i kulturze” (Warszawa–Ciechanowiec) oraz „Zielarstwo i ziołolecznictwo. Przeszłość i teraźniejszość” (Bydgoszcz), także w konferencji „Muzealnictwo medyczne i farmaceutyczne. Tradycje-problemy-perspektywy” (Bydgoszcz), jak też w Ogólnopolskim Kongresie Historii Medycyny w setną rocznicę I Zjazdu Polskich Historyków Medycyny i Farmacji (1924-2024) , który odbył się we Wrocławiu. 

Byli też współorganizatorami „1st Interdisciplinary Polish- Hungarian Workshop in Kraków 2023”.

Na Podkarpaciu odbyło się kolejne spotkanie zainteresowanych tradycją zawodu, tym razem była to konferencja naukowa z okazji Jubileuszu 500-lecia Domu z Basztą w Bieczu Kamienica. Apteka. Muzeum., w której wzięli udział nie tylko farmaceuci. Obecni byli także historycy sztuki i historycy z muzeów w Krośnie, Krakowie (Zamek Królewski na Wawelu), przedstawiciele Wydziału Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz Muzeum Ziemi Bieckiej (gospodarza wydarzenia).

W auli Uniwersytetu Rzeszowskiego w Rzeszowie odbyła się trzecia edycja Konferencji Naukowej „Rośliny w nauce i kulturze”.

Poznańscy historycy farmacji ufundowali pamiątkową tablicę, poświęconą aptekarzom wielkopolski – ofiarom wojny 1939–1945. Uroczystości tej towarzyszyła specjalna sesja naukowa zorganizowana w Muzeum Farmacji w Poznaniu.

Warszawska Sekcja zorganizowała w kadencji szesnaście spotkań miłośników historii zawodu. Były to spotkania nie tylko stacjonarne. Zorganizowano wyjazdy do Radomia, gdzie powstała nowa apteczna placówka muzealna, pod intrygującą nazwą „Apteka-Kultura”; farmaceuci-historycy byli też w pełnym tradycji pałacu w Jabłonnej.

W latach kadencji z grona historyków farmacji odeszli dr hab. Jadwiga Brzezińska (1924–2024) i dr hab. Aleksander Drygas (1930–2023) – legendy i niekwestionowane wzory dla wszystkich polskich historyków farmacji.

Doktoraty: dr Anna Nabielec „Dzieje badań oraz wykorzystania surowców balneologicznych w uzdrowisku Kamień Pomorski”.

Wyróżnienia: mgr Danuta Waliszewska odznaka „Zasłużony dla ochrony zdrowia”.

Jubileusze: 90. dr. hab. Aleksandra Drygasa w Gdańsku, 80. prof. dr. hab. Michała Umbreita w Poznaniu. Spotkaniom towarzyszyły wydawnictwa opisujące sylwetki Jubilatów.

 

W latach kadencji z grona historyków farmacji odeszli dr hab. Jadwiga Brzezińska (1924–2024) i dr hab. Aleksander Drygas (1930–2023) – legendy i niekwestionowane wzory dla wszystkich polskich historyków farmacji.

Doktoraty: dr Anna Nabielec „Dzieje badań oraz wykorzystania surowców balneologicznych w uzdrowisku Kamień Pomorski”.

Wyróżnienia: mgr Danuta Waliszewska odznaka „Zasłużony dla ochrony zdrowia”.

Jubileusze: 90. dr. hab. Aleksandra Drygasa w Gdańsku, 80. prof. dr. hab. Michała Umbreita w Poznaniu. Spotkaniom towarzyszyły wydawnictwa opisujące sylwetki Jubilatów.

Publikacje:

  • L.M. Czyż, S. Tulik Zielarstwo na terenie Podkarpacia według prac Franciszka Kotuli Rzeszów 2022.
  • Humanistyka w Farmacji. Monografia I Ogólnopolskiego Sympozjum Naukowego z cyklu Humanistyczne aspekty farmacji, Przeszłość i teraźniejszość. Szczecin 2023.
  • H. Cytryńska Wielkopolskie Apteki Historyczne Poznań 2024.
  • L.M. Czyż, E. Dudek -Młynarska, E. Jakubiec-Lis, I. Podczaszy, J. Sos  „Na psa urok” Medycyna ludowa na Podkarpaciu Rzeszów 2024.