Łukasz Dobrek

Leki przeciwwirusowe oraz szczepionki aktualnie stosowane w COVID-19
2023-12-22

Początek XXI w. zaznaczył się pojawieniem się wirusa SARS-CoV-2, będącego przyczyną choroby COVID-19, manifestującej się zróżnicowanym przebiegiem i objawami wywodzącymi się przede wszystkim ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych. W krótkim czasie infekcja SARS-CoV-2 przyjęła formę ogólnoświatowej pandemii i spowodowała globalne skutki zdrowotne, społeczne i ekonomiczne. Wobec początkowego braku możliwości leczenia przyczynowego infekcji oraz profilaktyki pierwotnej, oraz w obliczu pojawiania się kolejnych wariantów genetycznych SARS-CoV-2 podjęto szerokie i kompleksowe prace mające na celu wprowadzenie leków o aktywności przeciw koronawirusowej oraz szczepionek umożliwiających czynną immunizację przeciw COVID-19. Prace te doprowadziły do relatywnie szybkiego wprowadzeniem pierwszych szczepionek opartych na mRNA oraz szczepionek wektorowych, jak i schematów objawowego leczenia infekcji. Wzrastająca wiedza dotycząca patofizjologii infekcji SARS-CoV-2 pozwoliła także na wskazanie nowych, potencjalnych, punktów uchwytu działania nowych związków przydatnych w leczeniu COVID-19, w tym wykazujących działanie immunomodulujące (zmniejszające ryzyko „burzy cytokinowej” w przebiegu infekcji) oraz hamujących dokomórkowe wnikanie SARS-CoV-2 (związki skierowane przeciwko powierzchownemu białku kolca) lub hamujących wewnątrzkomórkową replikację (analogi nukleozydowe, inhibitory proteaz). Celem pracy było syntetyczne zebranie aktualnego stanu wiedzy dotyczącej aktualnie stosowanych szczepionek i specyficznego przeciwwirusowego leczenia COVID-19. Praca ma charakter narracyjnego artykułu przeglądowego opisującego patofizjologię infekcji SARS-CoV-2 i symptomatologię COVID-19 oraz krótko charakteryzującego aktualnie zarejestrowane przez Europejską Agencję Leków lub/i amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków szczepionki skierowane przeciwko SARS-CoV-2 (produkty firm: BioNTech and Pfizer, Moderna Biotech Spain S.L., Janssen-Cilag International NV, Novavax CZ, a.s., AstraZeneca AB, Sanofi Pasteur, Valneva Austria GmbH oraz HIPRA Human Health S.L.U.) oraz leki wykazujące aktywność przeciwko SARS-CoV-2 (tiksagewimab/ cilgawimab, anakinra, nirmatrelwir/ rytonawir, regdanwimab, kasiriwimab/ imdewimab, remdesiwir, sotrowimab, tocilizumab, baricytynib, molnupirawir, wilobelimab).

Słowa kluczowe: SARS-CoV-2, COVID-19, szczepionka, lek przeciwwirusowy, leczenie.

© Farm Pol, 2023, 79(9): 507–527

Antiviral drugs and vaccines currently used for COVID-19

The beginning of the 21st century was marked by the emergence of the SARS-CoV-2 virus, which is the infectious cause of COVID-19 disease. The disorder is characterized by various courses and symptoms, mostly arising from the upper and lower respiratory tract. Within a short period of time, the SARS-CoV-2 infection became a global pandemic and caused widespread global health, social, and economic consequences. Due to the initial lack of causal treatment of the infection and specific methods of primary prevention, and in the face of the emergence of subsequent genetic variants of SARS-CoV-2, extensive and comprehensive research was undertaken to introduce new drugs with anti-coronavirus activity and novel vaccines enabling active immunization against COVID-19. The research resulted in a relatively quick registration of the first mRNA-based vaccines and vector vaccines, as well as the introduction of symptomatic treatment regimens for the SARS-CoV-2 infection. The increasing knowledge regarding the COVID-19 pathophysiology allowed for the identification of new, potential target side of action of innovative compounds applicable in the treatment of COVID-19. They include agents with immunomodulatory effects (reducing the risk of a "cytokine storm" during infection), inhibitors of intracellular entry of SARS-CoV-2 (compounds against the superficial viral spike protein), or inhibitors of intracellular viral replication (nucleoside analogues, protease inhibitors). The aim of the study was to provide the most up-to-date state of knowledge regarding currently used vaccines and specific antiviral treatments for COVID-19. The manuscript is a narrative review that describes the pathophysiology of SARS-CoV-2 infection and COVID-19 symptomatology. It also provides a brief overview of  the vaccines against COVID-19 currently registered by the European Medicines Agency (EMA) and/or the US Food and Drug Administration (FDA) (company products: BioNTech and Pfizer, Moderna Biotech Spain S.L., Janssen-Cilag International NV, Novavax CZ, a.s., AstraZeneca AB, Sanofi Pasteur, Valneva Austria GmbH and HIPRA Human Health S.L.U.). Moreover, it also describes antiviral drugs against the SARS-CoV-2 infection (tixagevimab/ cilgavimab, anakinra, nirmatrelvir/ ritonavir, regdanvimab, casirivimab/ imdevimab, remdesivir, sotrovimab, tocilizumab, baricitinib, molnupiravir, vilobelimab).

Keywords: SARS-CoV-2, COVID-19, vaccine, antiviral drug, treatment.

© Farm Pol, 2023, 79(9): 507–527