Elżbieta Jaworska, Agnieszka Skowron, Dominik Wiszniewski
Algorytm postępowania farmaceuty podczas wydawania z apteki ogólnodostępnej produktów leczniczych z grup inhibitorów pompy protonowej oraz antagonistów receptora histaminowego – bez recepty, pacjentowi zgłaszającemu objawy refluksu
2024-01-23
Farmaceuci zostali wskazani w systemie opieki zdrowotnej jako grupa zawodowa, która powinna odpowiadać za bezpieczeństwo farmakoterapii zarówno tej wydanej na podstawie zlecenia lekarskiego, jak i tej realizowanej przez pacjenta w oparciu o konsultację z farmaceutą. Farmaceuci pełnią więc istotną rolę w nadzorowaniu procesu samoleczenia pacjentów, w tym decyzji związanych z leczeniem drobnych dolegliwości. W polskich aptekach doradztwo farmaceutyczne jest jedną z podstawowych usług świadczonych przez personel fachowy. Decyzje o wyborze leku podejmowane w ramach konsultacji farmaceutycznej powinny opierać się na dostępnych wytycznych i zaleceniach dotyczących postępowania terapeutycznego w określonych schorzeniach. Choroba refluksowa (ChRP) dotyka 20–40% populacji krajów wysokorozwiniętych. Szacuje się, że w Polsce nawet 34% osób dorosłych ma objawy tej choroby, z czego około 10% trafia do specjalisty w fazie już rozwiniętych powikłań. Leczenie ChRP opiera się na stosowaniu inhibitorów pompy protonowej (IPP) lub antagonistów receptora histaminowego (AH2). Badania przeprowadzone na świecie po wprowadzeniu IPP do sprzedaży odręcznej wskazały na skokowe zwiększenie sprzedaży tych produktów i stosowanie ich niezgodnie ze wskazaniami. IPP także w Polsce stanowią istotną część sprzedaży w aptekach, co nakłada na farmaceutów obowiązek nadzorowania prawidłowości ich stosowania. Ułatwieniem w realizacji tego obowiązku może być opracowanie algorytmów postępowania w różnych sytuacjach związanych z wydaniem IPP z apteki.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zasad postępowania w aptece podczas wydawania IPP bez recepty dla pacjenta zgłaszającego objawy zgagi. Postępowanie obejmuje weryfikację wskazań do stosowania, dobór leku oraz przekazanie szczegółowych informacji dotyczących jego stosowania.
Algorytm może stanowić narzędzie wspomagające farmaceutę w działaniach racjonalizujących i ułatwiających mu prawidłowe postępowanie. Dodatkowo farmaceuta powinien również przygotować i przedstawić pacjentowi zalecenia indywidualne, opracowane w oparciu o odpowiednie dokumenty i wytyczne. Algorytm może być inspiracją do przygotowania innych narzędzi wspomagających pracę i poprawiających jakość doradztwa farmaceutycznego realizowanego w aptekach ogólnodostępnych.
Słowa kluczowe: choroba refluksowa, konsultacja farmaceutyczna, inhibitor pompy protonowej, antagonista receptora histaminowego H2.
© Farm Pol, 2023, 79(10): 615–621
Pharmacist's algorithm for over-the-counter dispensing from community pharmacy proton pump inhibitors and histamine receptors for patients reporting reflux symptoms
Pharmacists have been identified in the health care system as a professional group that should be responsible for the safety of pharmacotherapy, including pharmacotherapy recommended by the physician as well as pharmacotherapy based on consultation with a pharmacist. Pharmacists play an important role in supervising patients’ self-medication, including decisions related to the treatment of minor ailments. In Polish community pharmacies, pharmaceutical consulting is one of the essential services provided by professional staff. Decisions on drug selection during a pharmaceutical consultation should be based on available guidelines and recommendations regarding therapeutic procedures for specific diseases. Reflux disease (GERD) and peptic ulcer disease affect 20–40% of the population in highly developed countries. It is estimated that in Poland, up to 34% of adults have symptoms of this disease, of which about 10% go to a specialist when complications have already developed. Reflux disease treatment is based on using proton pump inhibitors (PPIs) or histamine H2 antagonists (AH2). Research conducted around the world after the introduction of PPIs for over-the-counter sales indicated an increase in the sale of these products and their inappropriate use. In Poland, PPIs constitute a significant part of pharmacies’ sales, obliging pharmacists to supervise their correct use. This obligation may be facilitated by developing algorithms for dealing with various situations related to dispensing PPIs in a pharmacy. This article aims to present the rules for dispensing PPIs without a prescription for a patient reporting heartburn symptoms. The procedure includes verifying indications for use, selecting the drug, and providing detailed information regarding its use.
The algorithm can support the pharmacist in rationalising and facilitating correct procedures. The pharmacist should also prepare and present recommendations to the patient based on appropriate documents and guidelines. The algorithm may be an inspiration to prepare other tools to support work and improve the quality of pharmaceutical consulting provided in community pharmacies.
Keywords: pharmaceutical consultation, Esophageal Reflux, Proton Pump Inhibitor, Histamine H2 Antagonist.
© Farm Pol, 2023, 79(10): 615–621