Elżbieta Stańczyk, Katarzyna Szalonka, Piotr Stańczyk, Wioletta Nowak, Jolanta Blicharz, Małgorzata Niklewicz-Pijaczyńska, Anna Gardocka-Jałowiec, Katarzyna Wierzbicka

Determinants of medicines consumption in Poland
2023-08-24

Determinanty konsumpcji leków w Polsce

Celem artykułu jest przedstawienie najważniejszych czynników konsumpcji leków w Polsce. Artykuł powstał na podstawie badań pierwotnych, przeprowadzonych na próbie 428 respondentów w marcu i kwietniu 2020 r. w Polsce metodą ankiety internetowej. Zastosowano algorytm drzew klasyfikacyjnych w celu wyodrębnienia kategorii respondentów, którzy spożywali leki przepisywane na receptę oraz leki dostępne bez recepty (ang. over-the-counter, OTC). Ponadto, zaproponowano regresję logistyczną do oceny zależności między przyjmowaniem leków a stanem zdrowia, zachowaniami prozdrowotnymi, wybranymi preferencjami w wyborach żywieniowych oraz cechami demograficznymi.

W pracy zidentyfikowano czynniki związane ze stylem życia, które determinują poziom spożycia leków. Autorzy argumentują, że kobiety w wieku 55 lat i więcej znacznie zwiększają spożycie leków na receptę i bez recepty, aby zachować zdrowie i aktywny tryb życia. Co więcej, regularnie wykonują profilaktyczne badania laboratoryjne i uważnie czytają informacje na etykietach żywności przed zakupem produktów spożywczych. W tym przekrojowym badaniu twierdzimy, że kobiety przyjmują więcej leków, bardziej krytycznie podchodzą do swojego zdrowia i bardziej dbają o aktywne starzenie się. Nawet jeżeli nie wskazują na problemy zdrowotne, 50% z nich nadal zażywa leki. Wśród mężczyzn 68% nie zgłasza dolegliwości zdrowotnych, a w tej grupie ponad 30% zażywa leki. Wydaje się, że mężczyźni w mniejszym stopniu łączą zażywanie leków ze zdrowiem i aktywnym starzeniem się. Badanie identyfikuje klasy respondentów, którzy konsumują leki na receptę. Są to osoby, które mają problemy zdrowotne i korzystają z profilaktyki zdrowotnej, wykonując regularne badania lekarskie. Im częściej wykonywane są badania lekarskie, tym więcej przyjmowanych jest leków. Grupa osób często spożywających leki bez recepty uważnie czyta informacje na etykietach żywności przed zakupem i systematycznie wykonuje profilaktyczne badania laboratoryjne. Generalnie konsumpcja zarówno leków na receptę, jak i leków OTC w Polsce wzrasta wraz z wiekiem respondentów. Problemy zdrowotne determinują konsumpcję leków wydawanych na receptę, podczas gdy płeć jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na konsumpcję leków wydawanych bez recepty.

Słowa kluczowe: leki OTC, samoleczenie, zachowania konsumentów, leki na receptę, rynek leków.

© Farm Pol, 2023, 79(3): 135–145

Determinants of medicines consumption in Poland

The aim of the paper is to present the most important factors of medicines consumption in Poland. The paper is based on primary research conducted on a sample of 428 respondents in March and April 2020 in Poland using an online questionnaire survey. An algorithm of classification trees was applied to identify classes of respondents who consumed prescription medicines and non-prescription medicines (over-the-counter - OTC). In addition, a logistic regression was proposed to assess relationship between medicines consumption and health status, pro-health behaviors, selected preferences in dietary choices, and demographic characteristics.

In the paper lifestyle-related factors that determine the level of medicines consumption were identified. The authors argue that women aged 55 and over significantly increase consumption of both prescription and OTC medicines to maintain health and active lifestyle. What’s more they perform regularly preventive laboratory tests and read carefully information on the food labels before buying food products. In this cross-sectional survey we argue that women take more medications, are more critical of their health and take more care about active ageing. Even if they don’t indicate health problems, 50% of them still consume medicines. Among men, 68% do not indicate health complaints and in this group more than 30% consume medicines. It seems that men in less extent combine medicines consumption with active ageing. The survey identifies classes of respondents who consume prescription medicines. These are patients who have health problems and use preventive health care, performing regular medical examinations. The more often medical examinations are performed, the more medicines are consumed. A group of people who often consume non-prescription medicines carefully read information on food labels before purchase, and perform systematically preventive laboratory tests. In general, consumption of both prescription medicines and OTC medicines in Poland increases with age of respondents. Health problems determine consumption of prescription medicines while gender is the most significant factor of non-prescription medicines consumption.

Keywords:  consumer behavior, self-medication, over-the-counter, prescription medicines, medicine market.

© Farm Pol, 2023, 79(3): 135–145