Natalia Janicka, Michał Świątek, Aleksandra Kaczmarek-Zalewska, Martyna Kotarba, Patrycja Karolczyk, Bartłomiej Jońca, Katarzyna Karłowicz-Bodalska
Obiecujące zastosowania bakterii probiotycznych jako wsparcie terapii depresji, chorób neurodegeneracyjnych – przegląd najnowszych badań
2023-06-23
Mikrobiota jelitowa, czyli żywe organizmy zasiedlające przewód pokarmowy, odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Zaburzenia jej homeostazy wpływają negatywnie na pracę wielu narządów, przyczyniając się do rozwoju chorób, np. zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego oraz bariery jelitowej, może prowadzić do rozwoju zaburzeń metabolicznych, chorób autoimmunizacyjnych i psychicznych. Dysbiozę jelitową stwierdzono u pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego, w zespole jelita drażliwego, atopowym zapaleniu skóry oraz zaburzeniach psychicznych, m.in. w depresji, chorobie Alzheimera i schizofrenii.
Celem pracy jest przegląd aktualnych publikacji naukowych dotyczących najnowszych badań przeprowadzonych na modelach zwierzęcych oraz badań klinicznych oceniających wpływ i rolę probiotyków w terapii depresji, chorób neurodegeneracyjnych oraz wyjaśnienie pojęcia osi mózgowo-jelitowej. Probiotyki i prebiotyki odgrywające rolę w funkcjonowaniu osi jelito-mózg; zasiedlające przewód pokarmowy, uszczelniają barierę jelitową, wspierają pracę układu nerwowego (poprzez syntezę m.in. serotoniny, noradrenaliny, acetylocholiny, kwasu gamma-aminomasłowego), układu hormonalnego (obniżają stężenie kortyzolu) oraz immunologicznego (pobudzają syntezę komórek przeciwzapalnych).
W przypadku chorób neurodegeneracyjnych, tj. choroby Parkinsona czy Alzheimera bakterie probiotyczne łagodzą objawy towarzyszące, poprawiają funkcje jelit i mózgu, zwiększają komfort życia pacjentów, ponadto przyczyniają się do hamowania rozwoju tych schorzeń. Aktualne dane potwierdzają zmiany zachodzące w mikroflorze jelitowej w wyżej wymienionych chorobach, a także sugerują pozytywny wpływ na zdrowie oraz aktywność mózgu. Udowodniono, że mikrobiota bierze udział w produkcji neuroprzekaźników, wpływa na oś podwzgórze–przysadka–nadnercza, która ma duże znaczenie w przebiegu depresji i niektórych zaburzeń psychicznych.
Mimo licznych badań potwierdzających skuteczność uzupełniania mikrobioty jelitowej o zdefiniowane szczepy bakteryjne, ta obiecująca, często praktykowana metoda, wymaga przeprowadzenia dalszych badań klinicznych oraz pogłębiania wiedzy o mechanizmach leżących u podstaw jej działania.
Słowa kluczowe: depresja, choroby neurodegeneracyjne, oś mózgowo-jelitowa, bakterie probiotyczne.
© Farm Pol, 2023, 79(2): 101–111
Promising uses of probiotic bacteria as depression and neurodegenerative diseases therapy support – recent studies review
The intestinal microbiota – the living organisms that populate the gastrointestinal tract – plays a key role in proper body functioning. Disturbances to its homeostasis negatively affect the function of many organs, contributing to the development of diseases – for instance they negatively affect the functioning of the gastrointestinal tract and the intestinal barrier, which can lead to the development of metabolic disorders, autoimmune and psychiatric diseases. Intestinal dysbiosis has been found in patients with functional gastrointestinal disorders, irritable bowel syndrome, atopic dermatitis and psychiatric disorders including depression, Alzheimer’s disease and schizophrenia.
The aim of this study is to review current scientific publications regarding recent studies conducted in animal models and clinical trials assessing the impact and role of probiotics in the treatment of depression, neurodegenerative diseases and to clarify the concept of the brain-gut axis. Probiotics and prebiotics that play a role in the functioning of the gut-brain axis, populating the gastrointestinal tract seal the intestinal barrier, support the function of the nervous system (through the synthesis of serotonin, norepinephrine, acetylcholine, gamma-aminobutyric acid, among others), the endocrine system (reduce cortisol levels) and the immune system (stimulate the synthesis of anti-inflammatory cells).
In the case of neurodegenerative diseases, i.e. Parkinson’s or Alzheimer’s disease, probiotic bacteria alleviate accompanying symptoms, improve intestinal and brain function, increase patients’ quality of life and, in addition, contribute to inhibiting the development of these conditions. Current data confirm changes in the gut microflora in the aforementioned diseases, and suggest positive effects on health and brain activity. The microbiota has been proven to be involved in the production of neurotransmitters, affecting the hypothalamic-pituitary-adrenal axis, which is important in the course of depression and some psychiatric disorders.
Despite numerous studies confirming the efficacy of supplementing the gut microbiota with defined bacterial strains, this promising often practiced method requires further clinical studies and a deeper understanding of the underlying mechanisms.
Keywords: depression, neurodegenerative diseases, probiotic bacteria, gut–brain axis.
© Farm Pol, 2023, 79(2): 101–111