Natalia Wierzbowska, Karolina Żurawska, Maciej Arciszewski, Arnold Kukowka, Bolesław Banach
Inhibitory kinaz janusowych – obecne zastosowania oraz ich przyszłość
2022-09-08
Inhibitory kinaz janusowych są grupą leków stanowiącą alternatywę dla klasycznej terapii licznych chorób. Najbardziej przebadanym lekiem z tej grupy jest tofacytynib. Są stosowane w przypadku braku odpowiedniej reakcji organizmu na dotychczas stosowane leczenie, nietolerancji leków pierwszego rzutu bądź występowania ciężkich skutków ubocznych wynikających z przyjmowania przez pacjenta innych leków na daną jednostkę chorobową. Obecnie inhibitory kinaz janusowych znajdują zastosowanie w dziedzinach medycyny takich jak: reumatologia, gastroenterologia, hematoonkologia oraz dermatologia. Z kolei w wielu innych gałęziach medycyny są one testowane m.in. w chorobach zakaźnych (głównie przy zakażeniu wirusem SARS-COV-2). Kinazy janusowe są białkami związanymi z receptorem. Odpowiadają za aktywację białek STAT, które są odpowiedzialne za przekazywaniesygnałów bezpośrednio do jądra komórkowego, gdzie wpływają na ekspresję odpowiednich białek.
Wpływanie na ich inhibicję ścieżki sygnałowej JAK/STAT daje liczne możliwości modulowania szlaków doprowadzających do określonych odpowiedzi organizmu, np. zmniejszania reakcji zapalnych. Fakt ten przyczynia się do wykorzystywania inhibitorów kinaz janusowych do farmakoterapii licznych chorób o podłożu autoimmunologicznym m.in. łuszczycy oraz reumatoidalnego zapalenia stawów. Jak większość leków, inhibitory kinaz janusowych mają swoje skutki uboczne. Wynikają one w głównej mierze z ich selektywności względem kilku kinaz jednocześnie. Inaczej jest w przypadku inhibitorów II generacji, które są znacznie bardziej selektywne względem hamowania określonego szlaku JAK/STAT, a tym samym ich stosowanie wiąże się z mniejszym ryzykiem niepożądanych efektów ubocznych. Obecnie prowadzone są liczne badania dotyczące inhibitorów kinaz janusowych, mają one na celu: badanie ich bezpieczeństwa, poszerzanie zakresu terapeutycznego, tworzenie nowych inhibitorów kinaz janusowych oraz badanie korzyści stosowania inhibitorów kinaz janusowych wraz z dotychczas używanymi lekami w terapii skojarzonej.
Słowa kluczowe: reumatologia, farmakologia kliniczna, inhibitory kinaz janusowych.
© Farm Pol, 2022, 78 (7): 372–380
Janus kinase inhibitors - their current applications and future prospects
Janus kinase inhibitors are a group of drugs that provide an alternative to conventional therapy for numerous diseases. The most studied drug of this group is tofacitinib. They are used in cases of inadequate response to treatment, intolerance of first-line drugs or presence of severe side effects resulting from taking other medications for a specific disease. At present, Janus kinase inhibitors are used in medical fields such as rheumatology, gastroenterology, hematooncology and dermatology. On the other hand, they are being tested in many other branches of medicine, e.g. in infectious diseases (mainly in SARS-COV-2 virus infection). Janus kinases are receptor-associated proteins. They are responsible for the activation of STAT proteins, which are responsible for transmitting signals directly to the cell nucleus, where they influence the expression of proteins. Thus, the janus kinase inhibitors are affecting the intracellular signaling pathway.
Their inhibition of the JAK/STAT signaling pathway provides numerous opportunities to modulate pathways leading to specific body responses, such as reducing inflammatory responses. This fact contributes to the use of Janus kinase inhibitors in pharmacotherapy of numerous autoimmune diseases such as psoriasis and rheumatoid arthritis. Like most drugs, Janus kinase inhibitors have their side effects. These are mainly due to their selectivity for several kinases simultaneously. The situation is different for second-generation inhibitors, which are much more selective towards inhibition of a specific JAK/STAT pathway, and thus their use is associated with a lower risk of adverse side effects. More data is needed to fully comprehend the potential of janus kinase inhibitors. Currently, numerous studies on Janus kinase inhibitors are being conducted in order to: test their safety, extend their therapeutic range, create new Janus kinase inhibitors, and investigate the benefits of using Janus kinase inhibitors together with previously used drugs in combination therapy.
Keywords: rheumatology, clinical pharmacology, Janus kinase inhibitors.
© Farm Pol, 2022, 78 (7): 372–380