Arkadiusz Adamiszak, Tomasz Torliński, Edmund Grześkowiak, Alicja Bartkowska-Śniatkowska, Agnieszka Bienert
Interakcje leków w leczeniu COVID-19. Przegląd systematyczny
2022-09-08
Pandemia COVID-19 doprowadziła do podejmowania eksperymentalnych, pozarejestracyjnych terapii, jak i konieczności stosowania terapii wspomagających dla wielu pacjentów z ciężkim przebiegiem infekcji oraz przewlekłymi chorobami współistniejącymi. Sytuacja ta nieuchronnie doprowadzała do polipragmazji, która wiąże się z nieproporcjonalnie dużym wzrostem interakcji lek-lek oraz większym prawdopodobieństwem wystąpienia działań niepożądanych. Priorytetowe były natychmiastowe, nierzadko trudne decyzje terapeutyczne, przez co interakcje leków i ich działania niepożądane stały się mniej ważne. Dodatkowo brakowało badań opisujących możliwe interakcje oraz wytycznych wskazujących, jak ich unikać w praktyce klinicznej. Przegląd systematyczny miał na celu analizę i podsumowanie dostępnych informacji na temat klinicznie istotnych interakcji lekowych obserwowanych między leczeniem COVID-19 a innymi lekami stosowanymi w trakcie farmakoterapii pacjentów. Aby przeprowadzić przegląd systematyczny, autorzy przeszukali bazy danych PubMed i Embase. Po wyodrębnieniu danych sprawdzono interakcje między lekami za pomocą dwóch niezależnych checkerów interakcji: The COVID-19 Drug Interactions Checker stworzonego przez Uniwersytet w Liverpoolu i The Drug Interactions Checker, obsługiwanego przez American Society of Health-System Pharmacists, Cerner Multum i IBM Watson Micromedex. Według ustaleń autorów, chlorochina lub hydroksychlorochina i lopinawir/rytonawir, używane w leczeniu COVID-19, wiązały się z najwyższym ryzykiem interakcji związanych z wydłużeniem odstępu QT i hamowaniem cytochromu P450. Druga grupa najbardziej narażona na interakcje obejmowała pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne, leki o potencjale wydłużającym odstęp QT i bezpośrednie doustne leki przeciwzakrzepowe. W przypadku terapii immunosupresyjnej należy spodziewać się zwiększonego stężenia leków we krwi i większego ryzyka toksyczności, natomiast jednoczesne stosowanie leków wydłużających odstęp QT wiąże się z ryzykiem zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca, a leczenie przeciwzakrzepowe wymaga zwrócenia uwagi na zwiększone ryzyko krwawienia. Biorąc pod uwagę złożoną terapię COVID-19, unikanie interakcji między lekami wymaga wielodyscyplinarnego podejścia i aktualizowanych informacji na temat możliwych interakcji.
Słowa kluczowe: farmakoterapia COVID-19, interakcje lekowe, bezpieczeństwo leków, usługi farmacji klinicznej.
© Farm Pol, 2022, 78 (7): 390–402
Drug interactions in COVID-19 treatment. Systematic review
The COVID-19 pandemic has driven the experimental, off-label treatments with co-administration of supportive therapies for many patients with severe infections and coexisting chronic conditions. This situation has inevitably led to polypharmacy, which is always related to a disproportionately large increase in drug-drug interaction and adverse drug effects probability. Immediate, difficult therapeutic decisions have taken priority, rendering drug interactions and adverse drug effects less important. Additionally, there has been a shortage of studies describing such interactions and guiding how to avoid them in clinical practice. Systematic review aimed to analyze and summarize the available information about clinically relevant drug-drug interactions observed between COVID-19 treatment and other drugs used in the care of individual patients. To perform a systematic review, we searched PubMed and Embase databases. After data extraction, we checked drug-drug interactions with two independent interaction checkers: the COVID-19 Drug Interactions checker created by the University of Liverpool and the Drug Interactions Checker, powered by the American Society of Health-System Pharmacists, Cerner Multum, and IBM Watson Micromedex. According to our findings, chloroquine or hydroxychloroquine and lopinavir/ritonavir as a COVID-19 treatment carried the highest risk of interactions related to QT prolongation and cytochrome P450 inhibition. The other group most at risk of interactions involved patients taking immunosuppressants with the potential to prolong the QT interval and direct oral anticoagulants. In the case of immunosuppression therapy, one should expect increased blood levels of drugs and a higher risk of toxicity, co-administration of QT prolongation drugs involves the risk of life-threatening arrhythmias, and anticoagulant treatment requires paying attention to the increased risk of bleeding. Considering complex COVID-19 therapy, avoiding drug-drug interactions requires a multidisciplinary approach and up-to-date information about possible interactions.
Keywords: COVID-19 pharmacotherapy, drug interactions, drug safety, clinical pharmacy services.
© Farm Pol, 2022, 78 (7): 390–402