Małgorzata Piechaczek, Magdalena Smolik, Beata Bystrowska
Ciemna twarz konopi: syntetyczne kannabinoidy jako „dopalacze”
2022-07-15
Konopie to rośliny wykorzystywane wszechstronnie od wieków zarówno jako znakomite źródło włókien i oleju, jak również, dzięki zawartości związków nazywanych fitokannabinoidami, jako rośliny wykazujące wiele zastosowań leczniczych. Ustalenie struktury substancji czynnej Cannabis sativa, czyli Δ9-tetrahydrokannabinolu (Δ9-THC), a następnie odkrycie nieznanego wcześniej systemu neurotransmisji opartego o interakcje receptorów kannabinoidowych (m.in. CB1/CB2) oraz ich endogennych ligandów (endokannabinoidów) spowodowało ogromne zainteresowanie środowiska naukowego tymi związkami oraz ich potencjalnym zastosowaniem w medycynie. Wielu naukowców poświęciło się badaniu relacji struktura-aktywność Δ9-THC coraz bardziej modyfikując jego pierwotną strukturę dibenzopiranu. W efekcie tych długotrwałych badań uzyskano bardzo dużą i różnorodną grupę związków, które miały się stać nowymi lekami przeciwbólowymi, przeciwpadaczkowymi i anty-anorektycznymi. Niestety, kolejne badania i próby kliniczne były wstrzymywane najczęściej z tego samego powodu – niepożądanego działania psychoaktywnego. Opublikowane wyniki badań dotyczące struktur tych związków oraz ich przewidywanego działania farmakologicznego zostały wykorzystane przez organizacje przestępcze zajmujące się produkcją i handlem narkotykami. Na początku XXI w. w Europie zaczęły pojawiać się informacje o tajemniczych zatruciach spowodowanych nieznanymi substancjami zażywanymi w celach rekreacyjnych, nazwanymi później: nowymi substancjami psychoaktywnymi (NSP). Substancje te dotarły do Polski w 2008 r. i zostały spopularyzowane pod nazwą „dopalacze”. Zjawisko zażywania NSP osiągnęło szczyt w 2015 r. co miało związek z falą zatruć preparatem „Mocarz”. Od tego czasu liczba zgłaszanych zatruć systematycznie spada, pomimo coraz lepszych metod zbierania danych epidemiologicznych. Pojawienie się nowych substancji psychoaktywnych wymusiło również na ustawodawcy zupełnie nowe podejście do stanowienia prawa antynarkotykowego. Celem niniejszego artykułu jest podsumowanie historii syntetycznych kannabinoidów, wykorzystywanych w mieszankach do palenia (ang. spice) na terenie Polski oraz opisanie budowy i usystematyzowanie w grupy chemiczne syntetycznych kannabinoidów, biorąc pod uwagę jedynie te substancje, które pojawiły się i zostały zdelegalizowane na terenie Polski.
Słowa kluczowe: nowe substancje psychoaktywne (NSP), syntetyczne kannabinoidy, klasyfikacja chemiczna, dopalacze.
© Farm Pol, 2022, 78(5): 235–248
The dark side of cannabis - synthetic cannabinoids as the „legal high”
Cannabis sp. or hemp is a plant that has been used extensively for centuries, both as an excellent source of fibers and oil, but also - thanks to the content of compounds called phytocannabinoids, acts as a plant for medicinal applications. Determination of the structure of the active substance of Cannabis sativa, i.e. Δ9-tetrahydrocannabinol (Δ9-THC), and then the discovery of the neurotransmission system based on the interaction of cannabinoid receptors and their endogenous ligands (endocannabinoids), resulted in enormous interest in these compounds and their potential application in medicine. Many scientists have studied the structure-activity relationship of Δ9-THC, modifying its original dibenzopyran structure more and more. As a result of this long-term research, a very large and diverse group of compounds was obtained, which were to become new painkillers, antiepileptics, and anti-anorectic drugs. Unfortunately, further research and clinical trials were stopped for the same reason - an adverse psychoactive effect. Published research results on the structures of these compounds and their predicted pharmacological activity have been used by criminal organizations involved in drug trafficking. In this way, information about mysterious poisonings caused by unknown substances (later called: new psychoactive substances (NPS)) used for recreational purposes began to appear in Europe in the early 21st century. These substances have been detected and popularized under the name “legal highs” in Poland since 2008. The phenomenon of using NPS peaked in 2015, which was related to the wave of poisoning with the product “Mocarz”. Since then, the number of reported poisonings has been systematically decreasing, despite the more and more reliable methods of collecting epidemiological data in this field. The presence of new psychoactive substances has forced lawmakers to adopt a completely new approach to enacting drug law. The aim of this article is to summarize the history of synthetic cannabinoids used in smoking mixtures (spice) in Poland as well as to describe the structure of synthetic cannabinoids and systematize them into chemical groups, taking into account only those substances that have appeared and have been banned in Poland.
Keywords: new psychoactive substances (NPS), synthetic cannabinoids, chemical classification, legal highs.
© Farm Pol, 2022, 78(5): 235–248