Andrzej Pokrywka, Daria Berezovska, Sylwia Lewandowska Pachecka, Michał Rynkowski, Raphael Faiss, Jarosław Krzywański

Ocena stosowania glikokortykosteroidów przez sportowców w Polsce w świetle znowelizowanych przepisów antydopingowych
2022-03-25

Przedmiot badań

Glikokortykosteroidy (GKS) od 2004 r. stanowią jedną z klas substancji dopingujących umieszczonych przez Światową Agencję Antydopingową (WADA) na liście substancji i metod zabronionych w sporcie. Lista jest aktualizowana przynajmniej raz w roku. Do końca 2021 r. zabronione było jedynie systemowe podawane GKS, tj. doustnie, dożylnie, domięśniowo i doodbytniczo. Według najnowszej wersji, obowiązującej od 1 stycznia 2022 r., podczas zawodów zabronione jest również stosowanie jakichkolwiek iniekcji miejscowych z GKS.

Cel badań

Celem pracy była ocena stosowania GKS przez sportowców w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem znowelizowanych przepisów.

Materiał i metody

Poddano ocenie protokoły z 2130 kontroli dopingu przeprowadzonych w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 sierpnia 2021 r. W protokołach sportowcy są zobowiązani podać wszystkie leki, których używali w ciągu 7 dni przed kontrolą. Większość protokołów dotyczyła kontroli w okresie „poza zawodami” (62%). Kontrolowani zawodnicy (66% mężczyzn i 34% kobiet) byli w wieku od 12 do 52 lat i reprezentowali 36 dyscyplin sportu. Największy odsetek stanowili przedstawiciele lekkiej atletyki (17,3%), podnoszenia ciężarów (10,0%), kajakarstwa (8,5%), kolarstwa (7,9%), wioślarstwa (7,4%), zapasów (6,7%) i sportów wodnych (6,3%), obejmujących pływanie, skoki do wody oraz piłkę wodną. Analizy statystyczne przeprowadzono przy użyciu nieparametrycznego testu Chi-kwadrat, przy czym istotność ustalono na poziomie p < 0,05.

Wyniki

Zastosowanie GKS w tygodniu poprzedzającym kontrolę dopingu zadeklarowało 7,6% (n = 162) badanych sportowców. Nie zaobserwowano korelacji pomiędzy stosowaniem GKS a wiekiem sportowców (p = 0,275), ale częstość stosowania GKS była najwyższa u sportowców w grupie wiekowej 26–30 lat. Chociaż odsetek sportowców płci męskiej (8,1%) stosujących GKS jest większy niż w grupie sportowców płci żeńskiej (6,7%), płeć również nie wpływa istotnie na stosowanie GKS (p = 0,237). Stwierdzono jednak istotną różnicę między płciami pod względem przyjmowanych substancji (p = 0,008). Zawodnicy najczęściej stosowali preparaty cyklezonidu (40%), a zawodniczki flutykazonu (19%).

Przyjmowanie GKS przez sportowców było istotnie zależne od uprawianej przez nich dyscypliny (p <0,001). Największe odsetek osób przyjmujących GKS odnotowano w strzelectwie, pięcioboju, sportach motorowych, wioślarstwie, narciarstwie, szermierce i pływaniu. Większość leków z GKS, które stosują sportowcy, to preparaty wziewne (57%) i aerozole do nosa (26%). Inne deklarowane postaci produktów leczniczych z GKS to iniekcje (7%), maści (5%), tabletki (3%), krople do oczu (1%) i szampony lecznicze (1%). Podstawowe wskazania do stosowania tych leków to astma oskrzelowa (57% przypadków), nieżyt nosa (26%), łagodzenie silnego bólu (7%), zapalne choroby skóry (5,5%), zapalenie ścięgna Achillesa (1,5%), choroba Crohna (1,5%), infekcje oczu (1%) i choroba Addisona (0,5%). Czas leczenia GKS, tj. „podczas zawodów” i „poza zawodami”, również istotnie (p = 0,017) wpływa na postać leków przyjmowanych przez sportowców, ale nie zaobserwowano różnicy w częstości stosowania GKS w tych okresach (p = 0,662). Co istotne, sportowcy deklarowali stosowanie iniekcji z GKS wyłącznie „poza zawodami”.

Wnioski

Ponieważ częstość stosowania GKS nie różniła się w okresach „podczas zawodów” i „poza zawodami”, wydaje się, że użycie tych leków nie jest związane z chęcią farmakologicznego wspomagania w osiągnięciu lepszego rezultatu sportowego, a wynika wyłącznie z celów terapeutycznych. Mając jednak na uwadze fakt, że sportowcy wykorzystują w terapii różne formy produktów leczniczych, z GKS różniącymi się czasem półtrwania, planując leczenie zawodników tymi preparatami należy mieć na uwadze podane przez WADA okresy wymywania dla substancji z tej grupy. Nawet w przypadku konieczności zastosowania leku z GKS „poza zawodami”, gdy do udziału w zawodach pozostało mniej czasu niż przypisany przez WADA okres wymywania dla danej substancji, należy przygotować niezbędną dokumentację, wymaganą przy rozpatrywaniu wniosków o wyłączenie dla celów terapeutycznych (TUE). Wytyczne dotyczące TUE, czyli zgody na zastosowanie leku zawierającego substancję dopingującą, są niezwykle istotne dla sportowców i ich personelu medycznego, aby sprostać aktualnym przepisom WADA i zapobiec pozytywnym wynikom badań antydopingowym.

Słowa kluczowe: glikokortykosteroidy, doping, sport, Światowa Agencja Antydopingowa.

© Farm Pol, 2022, 78 (1): 3–9

Evaluation of the use of glucocorticosteroids by athletes in Poland in the light of the amended anti-doping regulations

Subject of research

Glucocorticoids (GCs) have been included in the list of prohibited substances and methods in sport since 2004 by the World Anti-Doping Agency (WADA). In the latest 2022 update of the list in the World Anti-Doping Code all injectable routes of administration of glucocorticoids are prohibited for GCs use in-competition. Before January 1st, 2022, GCs were prohibited in-competition when administered by oral, intravenous, intramuscular or rectal routes, but local injections (in addition to topical applications) were allowed for a local, non-systemic effect.

Aim

This study therefore aims to evaluate the use of GCs by athletes in Poland, with particular emphasis on the amended regulations.

Material and methods

Doping control forms (DCFs) from 2130 anti-doping tests carried out in the period from January 1, 2020 to August 31, 2021 were assessed to investigate the list all medications the tested athletes reported on the DCFs for the 7 days prior to controls. The controlled athletes (66% male and 34% female; age 24,7 ± 5,7), with 1321 out-of-competition tests (62%), and 809 tests in-competition (38%). Tests were performed in 36 different disciplines with most in track and field (17.3%), weightlifting (10.0%), canoe / kayak (8.5%), cycling (7.9%), rowing (7.4%), wrestling (6.7%), and aquatics (6.3%) with athletes stratified in progressive aged groups. Statistical analyses were done using the non-parametric Chi-squared test with significance set for p<0.05.

Results

7.6% (n = 162) of the surveyed athletes declared the use of GCs in the week preceding doping control. No correlation was observed between GCs use and age of the athletes (p = 0.275 while prevalence of use was the highest in athletes in the 26-30 years age group. Among GCs users, prevalence was not significantly higher in male (8.1%) compared to

female athletes (6.7%) (p = 0.237). However, there was a significant sex difference in the used substances (p = 0.008). Among men ciclesonide preparations (40%) were most used while women most frequently used fluticasone (19%).The intake of GCs was significantly depending on sports discipline (p < 0.001) with the highest GCs prevalence in shooting, pentathlon, motorcycle racing, rowing, skiing, fencing, and aquatics. Most medications with GCs used by athletes are inhaled drugs (57%) and nasal sprays (26%). Injections (7%), ointments (5%), tablets (3%), eye drops (1%) and medicated shampoos (1%) were also reported. The basic indications for the use of drugs declared by athletes during doping control are bronchial asthma (57% of cases), rhinitis (26%), pain blockade (7%), inflammatory skin diseases (5.5%), Achilles tendinitis (1.5%), Crohn’s disease (1.5%), eye infections (1%), and Addison’s Disease (0,5%). The time of administration of drugs, i.e. during the competition and out-of-competition periods, also significantly (p = 0.017) influences on the form of medicines taken by athletes. In this study, we did not observe a different prevalence of GCs use between in- and out-of-competition periods (p=0,662) while injections were only reported during out-of-competition controls.

Conclusions

In conclusion, the frequency of use of GCs was not different during in-competition and out-of-competition periods. It seems that the use of these drugs is not related to pharmacological support in achieving a better result, but is solely due to therapeutic purposes. However, the use of various forms of GCs medicinal preparations are reported with therapeutic purposes. Since substances with different half-lives are prescribed to treat athletes washout periods for such substances shall be carefully accounted for, even though some administration routes are allowed out-of-competition. Guidance on Therapeutic Use Exemptions (TUE) is paramount for athletes and their medical staff to cope with the current WADA regulations and prevent adverse analytical findings for GCs.

Keywords: glucocorticoids, doping, sport, World Anti-Doping Agency.

© Farm Pol, 2022, 78 (1): 3–9