ARTYKUŁ

Hanna Czeczot, Paulina Strzyga, Michał Skrzycki

Miedź w zdrowiu i chorobie
2015-11-19

Miedź jako jeden z ważniejszych pierwiastków śladowych w diecie ludzi i zwierząt, niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju, odgrywa ważną rolę w metabolizmie naszego organizmu. Podstawową rolą miedzi w metabolizmie jest udział w reakcjach redoks, które zachodzą w komórkach organizmów żywych. Jest ona składnikiem wielu białek enzymatycznych niezbędnych do powstania w komórkach energii, (oksydaza cytochromowa c), syntezy katecholamin (β-hydroksylaza dopaminy) i melanin (tyrozynaza), tworzenia kolagenu i elastyny (oksydaza lizynowa) czy unieczynniania wolnych rodników tlenowych (dysmutaza ponadtlenkowa). Niedostateczna podaż miedzi powoduje w organizmie stany niedoborowe, nadmiar miedzi jest dla komórek toksyczny i może prowadzić do uszkodzeń błon komórkowych, materiału genetycznego oraz białek. Ze względu na rolę jaką pełni ten pierwiastek w metabolizmie organizmu i możliwość jego toksycznego działania zostały wykształcone precyzyjne mechanizmy regulujące poziom miedzi w komórkach i w całym organizmie. Zaburzenia w dystrybucji i przemianach miedzi w organizmie są przyczyną wielu chorób (np. choroby Wilsona, Menkesa czy Alzheimera).

Słowa kluczowe: miedź, transport, metabolizm, toksyczność, choroby

Cooper in health and disease

Copper is a one of the most important trace elements in the humans and animals diet. Cu is essential for a normal growth and development, and plays an important role in human metabolism. The fundamental role of copper is participation in redox reactions that occur in the cells of living organisms. Copper is a component of numerous enzymes necessary for the formation of energy in cells (cytochrome c oxidase), synthesis of catecholamines (dopamine β-hydroxylase) and melanin (tyrosinase), formation of a collagen and elastin (lysyl oxidase), or inactivation of free radicals (superoxide dismutase). Insufficient supply of copper induce deficiency in human organism, but excess copper is toxic to cells and can lead to damage of cell membranes, genetic material and proteins. Due to the role of this element in metabolism and a possibility of toxic effects, precise mechanisms that regulate the levels of copper in cells and throughout the body have been developed. Disorders and changes in the distribution of copper in the body are the major cause of many diseases (Wilson’s or Menkes or Alzheimer’s diseases).

Keywords: copper, transport system, metabolism, toxicity, diseases

© Farm Pol, 2015, 71(9): 586-592